NGHĨ VẶT LÚC ĐI BỘ

          Phía trên nhà tôi ở có cái quảng trường. Phía bên kia là tượng cụ Hồ cao lừng lững có công an gác 24/24, cách con đường, ngày xưa từng rất tấp nập, giờ bị ngăn lại, không cho lưu thông, là cái quảng trường lớn, sáng và chiều người tấp nập đi bộ. Rất nhiều người đề xuất là không nên cấm đường, bởi cụ Hồ là người giản dị, gần dân, hồi sống suốt ngày cụ xuống với dân, tắm suối, dép cao su quần nâu, ngồi bệt ăn cơm nắm, đạp guồng, tát nước với dân, đánh bóng chuyền với cán bộ... Giờ lại bắt cụ cao vời vợi thế, rồi lại công an gác, thế chẳng hóa ra đi ngược lại tâm nguyện của cụ à, để dân hiểu sai cụ à? Ngay đường trước lăng cụ ngoài Hà Nội cũng có cấm lưu thông đâu?... Nhưng là cứ nghĩ và đề xuất thế chứ chắc cũng phải thấy có vấn đề gì nghiêm trọng nên những người có trách nhiệm mới quyết định cho công an gác và chắn đường thế?

BẾN TRE LAN MAN KÝ

          Tôi đã mấy lần đến Bến Tre, lần nào cũng háo hức như mới tới lần đầu. Miền Tây là vùng đất rất lạ. Nó rất mới và luôn luôn tiếp tục mới, nên mỗi lần tới đều thấy lạ là đương nhiên.

          Lần này, đang yên đang lành thì Tạp chí Văn Nghệ quân đội kêu đi dự trại. Trại là trại văn xuôi, cuộc trại cuối cùng để kết thúc cuộc thi "lửa mới" của Tạp chí phát động suốt hai năm qua. Thấy bảo từ giải nhì xuống thì đã có rồi, nên trại lần này là để tìm giải nhất. Thế nhưng lại vẫn lọt vào trại mấy ông bà nhà thơ. Nó có 2 lý do, một là ông nhà văn Đỗ Tiến Thụy, trưởng ban văn của Tạp chí cho rằng, nhà văn rất cần đọc thơ, đọc để biết sao họ dùng chữ đắt, chỉ có mấy chục chữ mà... xong bài thơ, tán được bao chuyện, trong khi văn xuôi phải tãi ra đến cả chục trang mà có khi vẫn chưa hết ý. Hai nữa là hình ảnh của thơ rất đắt nên nhà văn cũng nên đọc cho biết. Thực ra thì Thụy nói sang trọng hơn, nhưng nếu tôi tường thuật hết lại bảo là... tự khen mình, nên tóm đại ý nó thế. Thứ 2 là ông Võ Thành Hạo, bí thư Bến Tre mới về hưu, khi thông qua phương án mở trại ở Bến Tre lúc còn làm việc (trại này được chuẩn bị trước cả năm) thì bảo, trại sao lại chỉ mỗi văn, phải có thơ nữa chứ, thơ nó mới... sang. Mình văn không hết ý đâu. Đấy là lý do tôi có mặt ở trại văn.

HỘI CHỨNG KỶ LỤC

          Tỉnh Sóc Trăng vừa lập một kỷ lục vô tiền khoáng hậu, là lấy tiền ngân sách (Gần một tỉ) lắp camera với giá... cà mế rà cho các đồng chí ủy viên thường vụ tỉnh này, và rồi cũng rất nhanh, đã hủy quyết định này, dù (nghe nói) đã mắc rồi, tức không biết ai sẽ là người phải xử lý phần phát sinh của... không mắc nữa.

          Nhưng cũng lại nhờ mắc camera mà một cô gái đã phát hiện ông hàng xóm tốt bụng là cán bộ xã thường xuyên ăn cắp... quần lót đang phơi của mình.

TẢN MẠN... TRE

          Tư Chính đang nóng lên từng ngày, mọi con dân đất Việt đều sốt ruột, quan tâm. Nhưng chắc là, trong tình hình quốc tế hiện tại, sự việc trước sau gì cũng sẽ dàn xếp ổn thỏa thôi, dễ gì đâu mà  bắt nạt nhau được. Ngoài song phương còn đa phương, ngoài luật... rừng còn luật quốc tế. Ngoài những kẻ hiếu chiến (chiếm không nhiều) thì còn rất đông người yêu hòa bình trên thế giới này, ủng hộ hòa bình, ủng hộ lẽ phải.

ĐỪNG ĐÙA VỚI LÀNG...

Vừa có chuyện ở làng Phú Yên, xã Trường Minh, huyện Nông Cống, Thanh Hóa bị một nhóm côn đồ đi gần chục xe ô tô tới... phá cổng làng, bị dân vây cho ôm đầu máu chạy bán sống bán chết.

Bọn này đúng là rất... ngu, chưa hiểu làng là gì, hay chính xác, một thế hệ như thế đã gần như không biết làng là gì, nên đã dám đến xúc phạm nơi thiêng liêng nhất của những người dân nông thôn. Mà Việt Nam ta, từng có tới hơn 90% dân số là nông thôn. Kể cả những người tự xưng là thành thị, thì nói như một ông thầy hồi dạy tôi đại học: vén quần lên, gãi kỹ thì vẫn thấy dấu tích nông dân ở những cái vẩy bong ra.

BIỂN CỦA MỘT THỜI...

          Vừa xảy ra một hiện tượng rất lạ ở Tây Nguyên, ấy là... lụt. Mấy tỉnh Tây Nguyên đều bị lụt. Tra lại thì té ra không phải năm nay mới lụt, mà đã mấy năm liên tiếp rồi. Có nhiều cách giải thích, nhưng đấy không phải mục đích của bài viết này nên tôi không đi sâu.   

          Bởi cũng chính trên Tây Nguyên, ở ngay thành phố Pleiku của tỉnh Gia Lai ấy, có một địa danh mà nhiều người biết, mà ai đã đến Pleiku thì đều phải đến, mà đã rất nổi tiếng trong một bài hát của Nguyễn Cường: Biển Hồ. Hồ trên Tây Nguyên thì nhiều, cả hồ thiên tạo và nhân tạo, có những hồ nhân tạo rất lớn như hồ Ia Ly nối 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum, như hồ Ayun Hạ ở Phú Thiện, Gia Lai dài đến 25 km vân vân, nhưng để được gọi là... biển thì chỉ có cái hồ ở Pleiku này. Nó là một cái miệng núi lửa khổng lồ có 2 túi nước cực lớn, lớn đến một thời người ta bảo rằng Biển Hồ không có đáy, nó thông xuống biển Quy Nhơn, rằng nếu thả quả bưởi xuống Biển Hồ Pleiku thì nửa tháng sau xuống biển Quy Nhơn sẽ vớt được. Nó cũng đối xứng với một ngọn núi khổng lồ ở phía Nam Pleiku là núi Hàm Rồng, tên đúng của nó là Chư H'drung, cũng như Biển Hồ tên thật là T'nưng. Hình như trên thế giới ít có cái hồ nào được gọi là biển, tôi biết bên Campuchia cũng có một Biển Hồ nữa.

NHỚ NHỮNG GIỌT NƯỚC MẮT Ở TRƯỜNG SA

Trong đời, chúng ta có thể đi được khắp thế giới, thậm chí lên giời, nếu như ta có... tiền. Nhưng có nơi, có tiền chưa chắc chúng ta đã tới được, ấy là Trường Sa.

Tôi đã may mắn có một chuyến đi nhớ đời, tới Trường Sa, dẫu không hết tất cả các đảo, nhưng những gì tôi đã thấy, đã gặp, đã cảm nhận, đã chứng kiến, thì tới giờ, gần 10 năm sau chuyến đi ấy, vẫn mồn một trong tôi, mỗi khi nhớ lại vẫn trào dâng xúc động.

CHUYỆN PHÂY

          Từ khi facebook xuất hiện, nhiều người có tên... lạ hẳn.

          Tất nhiên không kể số cố tình lấy nick name như lá mùa thu, cỏ xanh, người cô đơn, gái xinh không đẹp, người dễ thương... vân vân, để có hồi ông chủ của facebook phải làm cái việc là danh chính ngôn thuận là "trả lại tên cho em", bắt đăng ký chính chủ, nhưng thực sự thì cái số trở về chính chủ cũng không nhiều. Trong số 5000 bạn facebook của tôi, số mang nick name này vẫn nhiều.

TỪ MỘT BỨC ẢNH ĐẸP, NGHĨ LINH TINH...

          Hôm chủ nhật vừa rồi, sau một trận bóng đá được coi là "nảy lửa", là "rất hay" trong nền bóng đá Việt, trên báo xuất hiện một bức ảnh rất đẹp. Một anh cảnh sát cơ động nghiến răng chịu đau khi đút tay vào miệng cho cháu bé đang bị co giật cắn để một chiến sĩ khác bế cháu đến điểm cấp cứu.

"ĐẶC SẢN" TAI NẠN GIAO THÔNG

Hôm nọ trong chương trình "chào buổi sáng" VTV1 chiếu một clip rất kinh. Gác chắn đường đã hạ xuống, chuông và đèn báo động vừa reo vừa nhấp nháy liên tục, đoàn tàu như một mũi tên lao sầm sập tới, và một người phụ nữ thản nhiên cưỡi xe máy cũng... xông đến. Quá khủng khiếp, cái chết ngay lập tức khiến người bị tai nạn có khi chưa kịp biết, nhưng những người sống, chứng kiến và xem clip thì đều rùng mình.

TẢN MẠN VỀ DU LỊCH

Bài trên REATIMES HÔM NAY

          Cuối đời, tôi lại tham gia vào chuyện du lịch.

          Tôi vốn dĩ là kẻ mê đi, cứ nói đi là thích. Gần 40 năm ở Tây Nguyên, ngoài chuyện xông xuống nhiều buôn làng ở Tây Nguyên (nhưng so với mấy tên ma xó thì tôi còn là "muỗi". Tôi chơi với một đứa, tên Nguyễn Quang Tuệ, giờ cũng gần sáu mươi rồi, mà cứ thứ 7 chủ nhật là lại một mình một mô tô phóng xuống làng. Phải xuống làng nó mới ngủ ngon. Già làng coi nó như con còn trẻ con trong làng lại coi nó như... bố. Mà có mấy đứa trẻ con trông... giống nó thật. Nó nói tiếng Barnah, Jrai như tiếng... Thanh Hóa quê nó. Là thạc sĩ văn hóa nhưng kiến thức văn hóa Tây Nguyên của nó thì tiến sĩ thứ thiệt phải nể. Đã có mười mấy đầu sách từ sưu tầm tới nghiên cứu về văn hóa Tây Nguyên), tôi còn cứ có điều kiện là... nhót ra ngoại tỉnh. Từ các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, bắc khu 4 là nơi tôi đã sống tuổi thơ, thì các tỉnh miền núi phía Bắc, các tỉnh miền Tây... cứ có dịp là lội, mà không có thì tạo ra có. Hồi có cái việc ở Hà Nội nhiệm kỳ 5 năm, năm ba bốn lần ra họp và làm việc, tôi đều kiếm cớ kéo dài thời gian để mỗi lần ra là nhót đi một tỉnh nào đấy. 5 năm tính ra đi cũng nhiều phết. Nước ngoài thì đi chưa nhiều vì nó không phụ thuộc vào mình mà phụ thuộc vào... con, nó mời thì mình mới đi được. Hồi còn đi làm, đang còn chế độ cán bộ nhà nước được thay nhau ra nước ngoài "nghiên cứu, học tập", cứ sắp đến lượt mình, hoặc đến nơi rồi, có tên trong giấy tờ rồi, thì lại có một ai đấy nhảy vào. Nói cho công bằng, có 2 lần cũng được đi bằng tiêu chuẩn của một nơi mình không ăn lương, nhưng cũng là tiêu chuẩn nhà nước. Giờ về hưu mới thấy, té ra đi bằng tiền của mình (hoặc của con) nó... sướng thật.

HOA SỮA THÔI RƠI...

          Không biết từ khi nào, hoa sữa gắn với Hà Nội, trở thành niềm tự hào Hà Nội, bản sắc Hà Nội, hương vị Hà Nội, thậm chí cả hào hoa Hà Nội.

          Sau mới té ra, nó là thứ cây ngoại nhập, và nổi lên từ bài hát của nhạc sĩ Hồng Đăng, bài hát bồi hồi nức nở về hoa sữa, nhưng chính là về tình yêu dưới vòm hoa sữa. Và thực ra, cả bài hát da diết ấy chỉ có một lần nhạc sĩ Hồng Đăng nhắc tới hoa sữa "hoa sữa vẫn ngọt ngào đầu phố đêm đêm", nhưng nó lại được cái câu tiếp theo là "có lẽ nào anh lại quên em" làm cho điên đảo, hoa sữa điên đảo, con người điên đảo, hoa sữa trở thành biểu tượng của cái đẹp, của sự thanh cao, của tinh tế, tinh túy, tinh khôi, tinh vi... các loại. Và, ôi tình yêu, có món hoa sữa vào nó mới thơ mộng làm sao...

BA NGƯỜI ĐÀN BÀ VÀ... LỤC BÁT

          Một trưa Sài Gòn, ơn giời, khá mát so với những gì nhẽ ra nó phải có, nhưng vẫn chật chội đông đúc và rất dễ gây cáu bẳn, ở một quán vừa cà phê nửa ăn nhậu ngay ngã 6 Gò Vấp, tôi lọt vào một... thế giới đàn bà.

          Thực ra là vẫn có mấy đàn ông, tới 4 gã lận, nhưng vì hôm ấy là đàn bà chủ trì chủ chi và câu chuyện cũng về họ nên 4 đàn ông trở thành... muỗi.

THỜI MẠNG

          Chỉ cách đây hơn mươi năm, chắc chả ai lại có thể tưởng tượng được rằng các loại mạng xã hội nó lại phổ biến đến như bây giờ. Nó kéo mọi người xích lại gần nhau, nó tạo nên một xa lộ thông tin khổng lồ, nó cập nhật, nó lan tỏa, nó thành một hiệu ứng xã hội hết sức tiện lợi, nhanh nhạy và hết sức bổ ích.

DI LI ĐI VÀ VIẾT...

          Một ngày đẹp trời, tôi nhận được thông tin mình sẽ tham gia một đoàn nhà văn Việt Nam đi nước ngoài. Đi nước ngoài đối với nhà văn Việt Nam thời ấy là một vinh dự tự hào, một cơ may, nói chung là cái gì đấy rất oai, bởi nó là một sự mở ra thế giới, một sự tự mở mắt mình...

          Chúng tôi đi dự liên hoan thơ thế giới do Ấn Độ tổ chức tại Kolkata. Nhà thơ Hữu Thỉnh, chủ tịch hội nhà văn điện từ Hà Nội: Hùng ơi, ông sẽ làm trưởng đoàn nhé. Tôi hốt hoảng: Anh ơi, em tiếng tăm chả biết, tài năng thì loàng nhoàng... làm trưởng đoàn thế nào được. Tiếng anh Thỉnh cười trong điện thoại: Yên tâm, có em Di Li làm phiên dịch rồi.

XÌ GÀ TRINH NỮ

Xì gà Vinh

          Dạo gần đây rộ lên mốt hút Xì gà (cigar), cứ vào quán là thấy vài ông vểnh râu lên phì phà. Có ông chuyên nghiệp sắm đủ lệ bộ, từ cái quẹt ga tới cái kéo cắt, từ cái khoan tới cái bao... cứ nhẩn nha chọc chọc ngoáy ngoáy một hồi thì... phà khói.

VÁY... NHÂN SINH

          Hôm rồi tôi đi máy bay. Ngồi ghế giữa. Vừa ổn định, thắt dây an toàn xong thì một... lù lù xuất hiện, hất hàm ra hiệu tôi đứng lên để lù lù vào ghế trong.

          Gọi lù lù là bởi, chị này, ngoài các trang phục thời thượng của chị em bây giờ như khẩu trang, mũ trùm đầu... thì chị quấn nguyên cái váy đi đường nền xanh chấm bi hồng lên máy bay, và cương quyết không cởi, vào ghế máy bay phát là ngoẹo đầu ngủ.

KHOẢNH KHẮC ĐÀO AN DUYÊN

          Thời gian gần đây trên một số báo xuất hiện những tản văn nho nhỏ xinh xinh của Đào An Duyên. Cũng nói luôn, tản văn là thể loại mới được các báo trọng dụng dầy hơn so với trước. Nó làm cho tờ báo mềm đi, làm cho người đọc có thời gian ngưng nghỉ giữa bề bộn tin tức dày đặc trên báo. Nó tăng chất văn cho những tờ báo chính trị xã hội vốn dĩ được mệnh danh là cứng và khô. Đấy là xu hướng đúng trong thời điểm hiện nay, bởi thông tin nhanh nhất, nhạy nhất, sống động nhất, báo mạng đã làm, thậm chí là mạng xã hội đã làm, nó khiến người ta phải chạy. Báo giấy, xen kẽ tản văn, truyện ngắn và thơ vào, nó như đang đi bộ dưới nắng có một chỗ râm mát để nghỉ.

XEM NGƯỜI THÁI LÀM DU LỊCH (Kỳ 2)

Có cảm giác người Thái trước khi làm gì cũng nghĩ tới... du lịch, thiết kế cái gì người ta cũng ưu tiên cho du lịch, nên du lịch nó lan tới từng ngõ ngách, nó ăn sâu vào từng khúc quanh, từng con dốc, từng gốc cây từng cụm hoa... Ví dụ như thuỷ điện chẳng hạn. Chắc nó không đẹp, không tầm cỡ, không hoành tráng như mấy cái thuỷ điện ở Việt Nam tôi từng tới, nhưng cái khác là, mọi thứ chuẩn bị phục vụ cho du lịch rất chuẩn, từ sân đậu xe, toilet, tới mấy cái bảng, cái trái tim, cái ghế treo... dựng lên cho khách chụp ảnh. Thuỷ điện Srinagarind thuộc tỉnh Kanchanaburi khách cũng nườm nượp vào thăm đập, chụp ảnh búa xua rồi lại ra thác, lại chụp ảnh, rồi lăn ra bãi cỏ, rất rộng và đẹp, rồi mấy cái nấm giả vân vân... mà chả thấy thu vé gì. Ở Việt Nam cũng có vài nơi tổ chức cho khách du lịch tham quan, nhưng như thủy điện Ia Ly chẳng hạn, khi thiết kế chỉ là làm thủy điện, đến khi xong rồi thấy khách khoái tới xem thì... thành lập một ban du lịch, của nhà máy, tất nhiên. Nên nó hết sức nghiệp dư và luộm thuộm. Và bán vé, tất nhiên. Hết sức tủn mủn và tạm bợ, kiểu hàng xén chứ không mang tầm quốc gia như một thể thống nhất, dù Thái Lan nhất nhất là... tư nhân, chúng ta có sự chỉ đạo thống nhất từ trung ương tới địa phương.

CHUM VẠI LU...

Hồi tôi sinh con gái, đặt tên ở nhà của cháu là... Tĩn. Bà mẹ vợ phàn nàn: Đẻ được đứa con gái xinh thế lại gọi là tĩn. Tôi bảo mẹ ơi, mẹ có nhớ ngày xưa, ở nông thôn ấy, cái tĩn là quý nhất không. Tĩn mắm rất quý đấy, có tĩn mắm mà treo đầu giàn là cả năm yên tâm cày cuốc nhé. Đến hồi con trai bà đẻ con gái, tức cháu nội bà, nó cũng gọi con là Tĩn. Bà bế đi khoe khắp xóm, "cái Tĩn mắm thối nhà tôi đây"...