LÝ SƠN, LÝ VÀ TÌNH, PHÁT TRIỂN VÀ BẢO TỒN...

          Cách đây mấy năm, tôi đến Lý Sơn và rợn ngợp với những gì hòn đảo vừa hoang sơ vừa đẹp đến kinh ngạc này phô bày. Và tất nhiên, tôi biết, không lâu nữa, Lý Sơn sẽ phải hiện đại hơn, tiện nghi hơn, bởi đấy là quy luật phát triển, cả hợp lý và phi lý, cả đương nhiên và cưỡng bức. Chỉ mong, sự hợp lý lấn át phi lý, sự tuần tự lấn át cưỡng bức...

VẤN VÍT THANH TRÀ

            Thực ra thì tôi biết quê mình có quả thanh trà từ lâu rồi, nhưng cứ nghĩ nó là em em của bưởi, cháu cháu của cam quýt chi đó, vì thấy nó cứ lẩn quẩn ở một vài địa chỉ loanh quanh Huế chứ ra ngoài chả ai biết nó là cái thứ gì. Và trong những thứ mà khách du lịch mua mang ra khỏi Huế làm quà cũng thấy rất ít thanh trà, chỉ thấy chủ yếu tôm chua, mè xửng, nón, hạt sen...

GAN RUỘT VỚI RỪNG

          Chả phải nói ai cũng có thể hình dung rừng Tây Nguyên ngày xưa nó như thế nào. Và bây giờ nó như thế nào ai cũng hình hình dung rồi. Nhưng phải rạch ròi ra, rằng là ai phá rừng nhiều nhất. Không phải dân đâu, dân rất yêu rừng, nhất là những người dân Tây Nguyên bản địa, họ có những quy ước, luật tục rất nghiêm ngặt để giữ rừng, để rừng luôn chở che cho con người, để con người, dẫu rợn ngợp, nhỏ bé, dẫu thấy rừng bí hiểm và âm u, vẫn tin tưởng dựa vào rừng, sống cùng rừng trong mối quan hệ tương hỗ bền chặt và thân thiện.

HAI CHUYỆN CHÉN

Mấy hôm nay trên mạng loạn lên với các anh bí thư tỉnh ủy, rồi lại cô gái xu chiêng, rồi ti tỉ các thứ nữa, nhà cháu thấy chạy theo sự kiện sẽ rất mệt, nên bày ra chuyện ăn vậy.

VỀ NHỮNG CÁI CHẾT CHƯA LÝ GIẢI ĐƯỢC Ở GIA LAI

Chiều chạng vạng, những đống lửa được đốt lên. Lần đầu tiên tôi thấy người tự tử nên cũng... hãi, đứng ngoài ngó vào thôi. Thấy người ta hạ anh này xuống, đặt nằm đấy rồi... đi đập heo làm thịt, đổ nước vào các ghè rượu, lấy chiêng ra đánh...

BI HÀI VÀ KHỐN NẠN...

          Tôi là người không chơi sổ số, không bao giờ tin là mình sẽ trúng bởi biết xác suất trúng rất thấp, bởi những người nghĩ ra trò sổ số họ là những người chuyên nghiệp, họ phải dùng thuật toán để tính thật kỹ, làm sao để họ có lãi, lãi càng cao càng... ổn, thu nhập của họ càng cao.

NỒI NIỀM DẠY THÊM

          Cái chuyện dạy thêm học thêm này, năm nào cũng nói, năm nào cũng mang ra bàn để rồi nó cứ mãi mãi là việc... đang bàn. Mấy hôm nay dư luận dậy sóng khi bí thư thành ủy thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo cấm dạy thêm, và có một ông hiệu trưởng mếu máo khóc trong cuộc họp vì giáo viên không được dạy thêm. Một nhóm cô giáo khác, có cả hiệu trưởng thì... tuyên chiến: Muốn cấm dạy thêm hãy đối thoại với chúng tôi...

NẮNG THU

thì thấy xuyến chi lốm đốm

tưởng mùa thu đang gần

em qua nắng vàng lên vuốt cái nhìn ướt ngược

mắt phía nào cũng gió tự liêu xiêu

KƠ NIA THƯƠNG NHỚ

          Lâu rồi nhà cháu có viết mấy bài về cây Kơ nia, về một ông kỹ sư lâm nghiệp bỏ thời gian công sức ra nghiên cứu và ươm giống cây này, đến mức được gọi là Vẻ Kơ nia, và cũng dạm dạm bàn rằng thành phố Pleiku (và các đô thị khác ở Tây Nguyên) nên có những con đường trồng cây Kơ nia, vì nó cũng cho bóng mát, lá ít rụng, rễ cọc... hợp với cây thành phố, và quan trọng là, đừng để nhà cháu thi thoảng lại phải làm hướng dân viên bất đắc dĩ giới thiệu cho khách nơi khác đến rằng Kơ nia là gì? (Cũng như từng có một cô giáo dạy văn cách đây mấy năm hỏi nhà cháu cây xà nu là gì, và mới nhất, cách mấy hôm, nhà cháu đang ngồi với cụ Nguyên Ngọc có một cô nhà báo đến xin chụp ảnh với cụ, nhân thể hỏi cụ xà nu nó là cái giống gì???). (Và cũng xin mở ngoặc tiếp, cả dã quỳ cũng thế ạ, tại sao ta không trồng dã quỳ ở các đảo giao thông, tất nhiên là loại đã cải tạo để nó không cao quá?)...

ĐĂK NÔNG LỖI HẸN

em lấp vào anh những ngày không vô nghĩa

lao xao con phố về khuya

MĂNG ĐEN KHÚC KHUỶU

                   thông búp gió Măng Đen

                   sương giăng miền khúc khuỷu

                   Mơ Nâm chiều mây lên

                   Xơ Đăng em thắc thỏm

LỪA ĐẢO THỜI CÔNG NGHỆ CAO

          Mấy hôm nay đang rộ lên chuyện thẻ visa ngân hàng bị hack, bị rút tiền, từ một vụ lan sang nhiều vụ, từ vụ đã thành công tới vụ “suýt bị” gây xôn xao dân chúng, bởi thời nay, ít nhiều gì thì trong ví từng người hoặc từng gia đình đều có nhiều loại thẻ, trong đó dứt khoát phải có những cái thẻ liên quan đến ngân hàng.

          Nhưng không chỉ là lừa đảo từ thẻ ngân hàng. Còn điện thoại, còn vô thiên loại lừa thông qua các hoạt động công nghệ.

NỬA CHỪNG MÙ CANG CHẢI...

          Hôm nay có việc về Yên Bái, post mấy chữ bên facebook, mới sực biết là cái bài viết rất thăng hoa này lại chưa đăng blog, thế có phí không kia chứ...

          Cái máu đi nó đã ngấm vào tôi từ hồi nào. Cứ thấy cái vé là ngứa ngáy, cứ thấy bến tàu bến xe là nôn nao, cứ thấy bạn bè ới là râm ran, cứ thấy điện thoại réo gọi là dôn dốt sướng.... Thế mà còn bao nhiêu nơi trên đất nước này nữa tôi chưa được đến, chưa được tường, để mà cứ mơ, cứ tưởng...

          Lần này ra Hà Nội họp, tính là đi một hơi mấy tỉnh, thế mà rồi, chỉ Mường Lò với Yên Bái đã phải trở về, tiếc, và lại đợi...

KHẾ XÀO L TRÂU, NGHĨ VẶT GHI VẶT...

1. Tôi có một tuổi thơ ở vùng quê sơ tán, thấy các gia đình nông thôn bao giờ cũng chủ động tự túc tất cả các thứ để có thể sống mà không cần... buôn bán. Gà vịt trong chuồng, cá dưới ao, rau trong vườn mùa nào thức nấy. Và đặc biệt, mỗi nhà thường có một cây khế.

Nó chính là thực phẩm, là gia vị tuyệt vời.

Bây giờ, đi chợ mà thấy khế là tôi mua ngay, sau đấy mới đi kiếm cá lòng tong, không có lòng tong thì đến rô, diếc, cá lóc loại nhỏ... chúng nhé, kho với khế chua, tuyệt vời ông mặt giời. Ngoài món kho thì nấu canh, cũng ông mặt trời tuyệt vời luôn...

LẦN ĐẦU THẤY KHÍ CÔNG

          Nói thật,  nghe nói nhiều về khí công, về Yoga, về các thứ tạm gọi là “ngoài” khoa học thông thường nhiều, nhưng chưa bao giờ tôi “mục sở thị”. Cũng như thế, chơi với Lê Thuận Nghĩa từ thời cùng nhau ở trang VNweblogs, đằng đẵng mười mấy năm, đọc nhau, chỉ qua online chứ chưa bao giờ giáp mặt, biết anh là một lương y có nhiều thành tựu đang sống ở Đức, nhưng chả quan tâm, chỉ đọc thơ anh thôi.

SÀI GÒN MỘT NGÀY

Sài Gòn như một đám mây
lúc trắng lúc hồng lúc trôi lúc đậu
lúc tưng bừng nắng
những mảng chiều lơ vơ
những khuôn mặt giãn ra sau ly bia vỉa hè giải mỏi
đĩa cơm tấm sườn bì mù mịt mồ hôi

LÀNG, RỪNG, TÂY NGUYÊN VÀ... NƯỚC

         Bản thân tôi, định in một tập sách về Tây Nguyên, bản thảo xong xuôi hết rồi, nhà sách nơi xuất bản nhờ nhà văn Nguyễn Quang Lập biên tập. Ông nhà văn tài năng và khó tính này đọc xong, lia cho tôi một trang, góp ý nên dỡ ra ghép lại theo hệ thống như thế như thế. Tôi mất một tháng nghiên cứu cái sơ đồ ấy rồi nhắn cho Lập, té ra tôi chưa hiểu gì về Tây Nguyên hết ông ạ. Lập nhắn: Thế thì tôi tin ông làm tốt, vì tôi chỉ sợ ông bảo không ai hiểu Tây Nguyên bằng ông thì mới toi...

          Nhưng tôi toi thật. Cho đến giờ tập sách ấy vẫn lặng lẽ trong laptop. Sau cuộc hội thảo vừa rồi tôi càng thấy mình... toi.

NHỮNG ĐỨA TRẺ KHÔNG CÓ CƠ HỘI LỚN

              Tôi có một tuổi thơ sống bên bờ sông Mã, cũng có nhiều trò nghịch dại với nước mà giờ mỗi lần nhớ lại vẫn sởn da gà. Nhưng rồi chúng tôi đều biết bơi nhờ... tự học bơi, đứa này truyền cho đứa kia, thậm chí xui nhau bắt chuồn chuồn, loại to kềnh càng ấy, cho cắn rốn rồi lôi nhau ùm xuống, rồi lóp ngóp bơi, hì hục uống nước, hì hục sặc sụa, nhiều phen tưởng chết đến nơi... và rồi biết bơi. Có những đứa con gái bơi giỏi đến mức, để tiết kiệm mấy xu đi đò, nó quấn  quần áo lên đầu, ngày 2 buổi bơi qua sông, sách vở nhờ bạn đi đò cầm. Cứ như con rái cá thế, mà mới học lớp 2, lớp 3, hồi ấy còn bé lắm, cởi truồng còn chưa biết ngượng...

TÂY NGUYÊN, KÝ ỨC RỪNG...

Tây Nguyên ban đầu trong tôi là thế, vừa hoang mang vừa khám phá, vừa tự tin vừa lạc lõng, vừa rụt rè vừa thầm kiêu ngạo, vừa ti toe vừa câm lặng, vừa muốn gào lên lại muốn thu mình lại. Mà không thu mình không được. Cái xe 45 chỗ chứa trong nó gần 80 người tiếp tục xả khói đen leo đèo. Trời tối dần. Nhoang nhoáng những cánh rừng, âm u và cô tịch. Người ngủ người thì thầm nói chuyện. Trong mớ câu chuyện hỗn độn tôi nghe, có nhắc đến Fulro, đến gỗ trắc, gỗ hương, cẩm lai, cà chít...

ÔNG TRUNG, NHÀ VĂN THIẾU TƯỚNG TRAI TÂN

            Nhìn ông già bị gút tay nổi cục trông rất thô, chân tập tễnh vì bị ngã vỡ xương chậu, đi đâu phải có người đi theo giúp, từ cõng đến dìu (ông bỏ lương ra thuê các cháu sinh viên, chủ yếu là đánh máy tác phẩm giúp ông, nhưng khi ông đau quá thì các cháu giúp ông cả trong sinh hoạt), ăn uống rất khó, lập cập, ăn bằng thìa và cơm rơi vãi lung tung... trông như một ông nông dân vừa xuất viện, với đọc văn ông thì không ai ngờ đấy lại là văn ông. Một lần tôi phải chủ động gọi cho ông sau khi đọc một... bài báo của ông. Chỉ một bài báo về một anh bộ đội dò mìn ở sân bay Pleiku, mà ông viết chỉn chu cẩn thận vô cùng, và hay, và bay bổng, và chữ cứ tưng tưng lên, cứ thanh tân đến lạ kỳ, chi tiết cứ rười rượi như cỏ tháng 3, mạch văn cuốn hút mê man như eo lưng thiếu nữ...