ẢO VỌNG ƠI...

Lâu không đăng thơ bên này, mà đăng trực tiếp trên facebook. Nhưng bài này thì phải đăng. Bài nào khoái thì đăng ở đây rồi dẫn về fb, cũng là một cách... khoái...
-----------------

TRƯỜNG XANH

          Chưa khi nào mà ngành giáo dục lại được đưa ra mổ xẻ nhiều như bây giờ. Mổ xẻ từ trên diễn đàn quốc hội đến trên báo chí, từ phòng ngủ tới mạng xã hội... người không vững thần kinh rất dễ rơi vào trạng thái loạn thần. Giáo dục là ngành liên quan tới mọi gia đình, mọi con người, mọi tế bào xã hội, nên nó trở thành một thứ rất nhạy cảm với toàn thể xã hội. Đụng đến nó tức là đụng đến tất cả mọi tầng lớp. Huống gì nước ta, giáo dục cứ tự nhiên được mặc danh là chìa khóa để mở tương lai. Học là nhẽ đương nhiên, nhưng ở ta học còn để có bằng cấp (chứ chưa chắc đã kiến thức) và làm thầy là để có biên chế đã, mọi thứ tính sau. Nên mới có chuyện thầy cô giáo dạy mấy chục năm với đồng lương chết đói nhưng vẫn thoi thóp hy vọng... biên chế, tới lúc hết hy vọng thì... khóc òa, dù có thể ngày mai họ vẫn còn đứng lớp, theo dạng hợp đồng.

Ơ THẾ CHẢ LẼ LẠI NHƯ CŨ À?...

          Người Tây Nguyên nấu cơm rất tài. Là cái hồi họ nấu bằng đất bằng tre nứa... tôi không biết, nhưng từ sau những thập kỷ 80 của thế kỷ trước, khi tôi hay vào làng, đã thấy họ nấu cơm bằng xoong gang, nhôm, và nấu rất khéo.

          Nhỏ, mẹ đi làm, dạy tôi nấu cơm, lấy gạo vo kỹ, đổ nước lấy ngón tay đo, nước chạm 2 đốt tay là được, bắc lên bếp nấu, đến lúc sôi thì mở vung, nước lệt xệt thì lấy đũa cả đảo đều, rồi đậy vung kín, ủ vào tro bếp, là chín.

TIẾP CHUYỆN XỨ THANH

Vẫn mạch về Thanh. Chúng tôi về gặp nhau nhân bốn mươi ba năm tốt nghiệp cấp 3, cái trường cấp 3 Hậu Lộc một thời vừa thân thương vừa... buồn của chúng tôi. Buồn vì hồi ấy đi học khổ quá, có đến hai phần ba lớp đi chân không đến lớp. Mà mùa đông xứ Thanh lạnh cắt da cắt thịt, chân tay tóe máu, thế mà đi bộ mấy chục cây số tới lớp, à lại còn bụng đói nữa chứ. Tôi còn được lưng bát cơm rang mỗi sáng và cái xe đạp Phượng Hoàng, có đôi dép Tiền Phong đẳng cấp thời ấy, các bạn tôi có đứa còn không có cả tiền đò, quấn quần lên đầu, bơi qua sông, mà con gái đấy. Hồi ấy có để ý đâu, sau này vô tình gặp lại, nó mới kể. Nhưng đời không bất công với ai bao giờ, sau này nó là cô giáo, và chồng nó là đại tá lữ đoàn trưởng.

PHẬN NGƯỜI

          Mới đây, thị xã An Khê của tỉnh Gia Lai có một phát hiện chấn động, ấy là gần 1 triệu năm trước, nơi đây đã phát hiện loài người tối cổ. Mà không phải là kiểu "tự sướng" như lâu nay là mình tự phát hiện rồi tự công bố, mà nó là mấy ông khảo cổ ở tận một viện khoa học ở Nga, ngồi mày mò phân tích các kiểu rồi đùng đùng kéo quân sang đào, rồi... ngẩn ngơ reo lên vì phát hiện, dù với phát hiện này họ sẽ phải mệt thêm, vì phải gần như vẽ lại sơ đồ xuất hiện và phát triển loài người.

VẪN CHUYỆN PHONG TỤC TÂY NGUYÊN

          Giờ có vẻ như Tây Nguyên đang lạm phát, cứ nhắc đến Tây Nguyên là phải... đại ngàn, không thì huyền thoại, hùng vĩ, hoang sơ, nhắc đến rừng cũng vậy, kỳ thú, vang vọng, ngút ngàn, mênh mang... Có tờ tạp chí tôi đọc trên máy bay thì cả Pleiku, Đà Lạt, Buôn Ma Thuột cũng... đại ngàn, cũng hùng vĩ cũng hoang sơ, bạt ngàn... dù có chạy mỏi chân cũng chả thấy đại ngàn, hùng vĩ ở đâu.

HỌC ĂN NÓI GÓI MỞ...

Chả hiểu sao tôi hay có uy về... ăn uống. Cà phê, vào quán đến lần thứ 3 thì nhân viên hoặc chủ quán biết tên và gu, lần sau đến cứ rứa mà mần, khỏi phải hỏi. Tất nhiên nếu mình đổi gu thì mình sẽ nói ngay, không thì nhân viên kêu to: Chú Hùng đen ép nóng đường kiêng. Ăn sáng cũng thế. Phở thì bò bắp nước trong, bún thì gân bò không móng heo... cứ bước vào là chủ quán tự động làm xong bưng đến, có thằng còn quý đến mức quán nó đông nghìn nghịt, nó chạy như kim giây đồng hồ, bị hết bàn này bàn kia réo vì chậm, nhưng tôi vào là nó reo to: a chào chú, rồi nháy mắt phát, thế là tô bánh đa cá rô mang tới trước, khiến bọn xung quanh lại rào lên thắc mắc, nó bảo các anh thông cảm, ông chú ăn để còn đi họp (thực ra tôi cũng không cần nó phải ưu tiên lộ liễu vậy, và quả là quán này tôi vào đúng đến lần thứ 2 là nó biết tên)...

NGHĨ VẶT LÚC ĐI BỘ

          Phía trên nhà tôi ở có cái quảng trường. Phía bên kia là tượng cụ Hồ cao lừng lững có công an gác 24/24, cách con đường, ngày xưa từng rất tấp nập, giờ bị ngăn lại, không cho lưu thông, là cái quảng trường lớn, sáng và chiều người tấp nập đi bộ. Rất nhiều người đề xuất là không nên cấm đường, bởi cụ Hồ là người giản dị, gần dân, hồi sống suốt ngày cụ xuống với dân, tắm suối, dép cao su quần nâu, ngồi bệt ăn cơm nắm, đạp guồng, tát nước với dân, đánh bóng chuyền với cán bộ... Giờ lại bắt cụ cao vời vợi thế, rồi lại công an gác, thế chẳng hóa ra đi ngược lại tâm nguyện của cụ à, để dân hiểu sai cụ à? Ngay đường trước lăng cụ ngoài Hà Nội cũng có cấm lưu thông đâu?... Nhưng là cứ nghĩ và đề xuất thế chứ chắc cũng phải thấy có vấn đề gì nghiêm trọng nên những người có trách nhiệm mới quyết định cho công an gác và chắn đường thế?

BẾN TRE LAN MAN KÝ

          Tôi đã mấy lần đến Bến Tre, lần nào cũng háo hức như mới tới lần đầu. Miền Tây là vùng đất rất lạ. Nó rất mới và luôn luôn tiếp tục mới, nên mỗi lần tới đều thấy lạ là đương nhiên.

          Lần này, đang yên đang lành thì Tạp chí Văn Nghệ quân đội kêu đi dự trại. Trại là trại văn xuôi, cuộc trại cuối cùng để kết thúc cuộc thi "lửa mới" của Tạp chí phát động suốt hai năm qua. Thấy bảo từ giải nhì xuống thì đã có rồi, nên trại lần này là để tìm giải nhất. Thế nhưng lại vẫn lọt vào trại mấy ông bà nhà thơ. Nó có 2 lý do, một là ông nhà văn Đỗ Tiến Thụy, trưởng ban văn của Tạp chí cho rằng, nhà văn rất cần đọc thơ, đọc để biết sao họ dùng chữ đắt, chỉ có mấy chục chữ mà... xong bài thơ, tán được bao chuyện, trong khi văn xuôi phải tãi ra đến cả chục trang mà có khi vẫn chưa hết ý. Hai nữa là hình ảnh của thơ rất đắt nên nhà văn cũng nên đọc cho biết. Thực ra thì Thụy nói sang trọng hơn, nhưng nếu tôi tường thuật hết lại bảo là... tự khen mình, nên tóm đại ý nó thế. Thứ 2 là ông Võ Thành Hạo, bí thư Bến Tre mới về hưu, khi thông qua phương án mở trại ở Bến Tre lúc còn làm việc (trại này được chuẩn bị trước cả năm) thì bảo, trại sao lại chỉ mỗi văn, phải có thơ nữa chứ, thơ nó mới... sang. Mình văn không hết ý đâu. Đấy là lý do tôi có mặt ở trại văn.

HỘI CHỨNG KỶ LỤC

          Tỉnh Sóc Trăng vừa lập một kỷ lục vô tiền khoáng hậu, là lấy tiền ngân sách (Gần một tỉ) lắp camera với giá... cà mế rà cho các đồng chí ủy viên thường vụ tỉnh này, và rồi cũng rất nhanh, đã hủy quyết định này, dù (nghe nói) đã mắc rồi, tức không biết ai sẽ là người phải xử lý phần phát sinh của... không mắc nữa.

          Nhưng cũng lại nhờ mắc camera mà một cô gái đã phát hiện ông hàng xóm tốt bụng là cán bộ xã thường xuyên ăn cắp... quần lót đang phơi của mình.

TẢN MẠN... TRE

          Tư Chính đang nóng lên từng ngày, mọi con dân đất Việt đều sốt ruột, quan tâm. Nhưng chắc là, trong tình hình quốc tế hiện tại, sự việc trước sau gì cũng sẽ dàn xếp ổn thỏa thôi, dễ gì đâu mà  bắt nạt nhau được. Ngoài song phương còn đa phương, ngoài luật... rừng còn luật quốc tế. Ngoài những kẻ hiếu chiến (chiếm không nhiều) thì còn rất đông người yêu hòa bình trên thế giới này, ủng hộ hòa bình, ủng hộ lẽ phải.

ĐỪNG ĐÙA VỚI LÀNG...

Vừa có chuyện ở làng Phú Yên, xã Trường Minh, huyện Nông Cống, Thanh Hóa bị một nhóm côn đồ đi gần chục xe ô tô tới... phá cổng làng, bị dân vây cho ôm đầu máu chạy bán sống bán chết.

Bọn này đúng là rất... ngu, chưa hiểu làng là gì, hay chính xác, một thế hệ như thế đã gần như không biết làng là gì, nên đã dám đến xúc phạm nơi thiêng liêng nhất của những người dân nông thôn. Mà Việt Nam ta, từng có tới hơn 90% dân số là nông thôn. Kể cả những người tự xưng là thành thị, thì nói như một ông thầy hồi dạy tôi đại học: vén quần lên, gãi kỹ thì vẫn thấy dấu tích nông dân ở những cái vẩy bong ra.

BIỂN CỦA MỘT THỜI...

          Vừa xảy ra một hiện tượng rất lạ ở Tây Nguyên, ấy là... lụt. Mấy tỉnh Tây Nguyên đều bị lụt. Tra lại thì té ra không phải năm nay mới lụt, mà đã mấy năm liên tiếp rồi. Có nhiều cách giải thích, nhưng đấy không phải mục đích của bài viết này nên tôi không đi sâu.   

          Bởi cũng chính trên Tây Nguyên, ở ngay thành phố Pleiku của tỉnh Gia Lai ấy, có một địa danh mà nhiều người biết, mà ai đã đến Pleiku thì đều phải đến, mà đã rất nổi tiếng trong một bài hát của Nguyễn Cường: Biển Hồ. Hồ trên Tây Nguyên thì nhiều, cả hồ thiên tạo và nhân tạo, có những hồ nhân tạo rất lớn như hồ Ia Ly nối 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum, như hồ Ayun Hạ ở Phú Thiện, Gia Lai dài đến 25 km vân vân, nhưng để được gọi là... biển thì chỉ có cái hồ ở Pleiku này. Nó là một cái miệng núi lửa khổng lồ có 2 túi nước cực lớn, lớn đến một thời người ta bảo rằng Biển Hồ không có đáy, nó thông xuống biển Quy Nhơn, rằng nếu thả quả bưởi xuống Biển Hồ Pleiku thì nửa tháng sau xuống biển Quy Nhơn sẽ vớt được. Nó cũng đối xứng với một ngọn núi khổng lồ ở phía Nam Pleiku là núi Hàm Rồng, tên đúng của nó là Chư H'drung, cũng như Biển Hồ tên thật là T'nưng. Hình như trên thế giới ít có cái hồ nào được gọi là biển, tôi biết bên Campuchia cũng có một Biển Hồ nữa.

NHỚ NHỮNG GIỌT NƯỚC MẮT Ở TRƯỜNG SA

Trong đời, chúng ta có thể đi được khắp thế giới, thậm chí lên giời, nếu như ta có... tiền. Nhưng có nơi, có tiền chưa chắc chúng ta đã tới được, ấy là Trường Sa.

Tôi đã may mắn có một chuyến đi nhớ đời, tới Trường Sa, dẫu không hết tất cả các đảo, nhưng những gì tôi đã thấy, đã gặp, đã cảm nhận, đã chứng kiến, thì tới giờ, gần 10 năm sau chuyến đi ấy, vẫn mồn một trong tôi, mỗi khi nhớ lại vẫn trào dâng xúc động.

CHUYỆN PHÂY

          Từ khi facebook xuất hiện, nhiều người có tên... lạ hẳn.

          Tất nhiên không kể số cố tình lấy nick name như lá mùa thu, cỏ xanh, người cô đơn, gái xinh không đẹp, người dễ thương... vân vân, để có hồi ông chủ của facebook phải làm cái việc là danh chính ngôn thuận là "trả lại tên cho em", bắt đăng ký chính chủ, nhưng thực sự thì cái số trở về chính chủ cũng không nhiều. Trong số 5000 bạn facebook của tôi, số mang nick name này vẫn nhiều.

TỪ MỘT BỨC ẢNH ĐẸP, NGHĨ LINH TINH...

          Hôm chủ nhật vừa rồi, sau một trận bóng đá được coi là "nảy lửa", là "rất hay" trong nền bóng đá Việt, trên báo xuất hiện một bức ảnh rất đẹp. Một anh cảnh sát cơ động nghiến răng chịu đau khi đút tay vào miệng cho cháu bé đang bị co giật cắn để một chiến sĩ khác bế cháu đến điểm cấp cứu.

"ĐẶC SẢN" TAI NẠN GIAO THÔNG

Hôm nọ trong chương trình "chào buổi sáng" VTV1 chiếu một clip rất kinh. Gác chắn đường đã hạ xuống, chuông và đèn báo động vừa reo vừa nhấp nháy liên tục, đoàn tàu như một mũi tên lao sầm sập tới, và một người phụ nữ thản nhiên cưỡi xe máy cũng... xông đến. Quá khủng khiếp, cái chết ngay lập tức khiến người bị tai nạn có khi chưa kịp biết, nhưng những người sống, chứng kiến và xem clip thì đều rùng mình.

TẢN MẠN VỀ DU LỊCH

Bài trên REATIMES HÔM NAY

          Cuối đời, tôi lại tham gia vào chuyện du lịch.

          Tôi vốn dĩ là kẻ mê đi, cứ nói đi là thích. Gần 40 năm ở Tây Nguyên, ngoài chuyện xông xuống nhiều buôn làng ở Tây Nguyên (nhưng so với mấy tên ma xó thì tôi còn là "muỗi". Tôi chơi với một đứa, tên Nguyễn Quang Tuệ, giờ cũng gần sáu mươi rồi, mà cứ thứ 7 chủ nhật là lại một mình một mô tô phóng xuống làng. Phải xuống làng nó mới ngủ ngon. Già làng coi nó như con còn trẻ con trong làng lại coi nó như... bố. Mà có mấy đứa trẻ con trông... giống nó thật. Nó nói tiếng Barnah, Jrai như tiếng... Thanh Hóa quê nó. Là thạc sĩ văn hóa nhưng kiến thức văn hóa Tây Nguyên của nó thì tiến sĩ thứ thiệt phải nể. Đã có mười mấy đầu sách từ sưu tầm tới nghiên cứu về văn hóa Tây Nguyên), tôi còn cứ có điều kiện là... nhót ra ngoại tỉnh. Từ các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, bắc khu 4 là nơi tôi đã sống tuổi thơ, thì các tỉnh miền núi phía Bắc, các tỉnh miền Tây... cứ có dịp là lội, mà không có thì tạo ra có. Hồi có cái việc ở Hà Nội nhiệm kỳ 5 năm, năm ba bốn lần ra họp và làm việc, tôi đều kiếm cớ kéo dài thời gian để mỗi lần ra là nhót đi một tỉnh nào đấy. 5 năm tính ra đi cũng nhiều phết. Nước ngoài thì đi chưa nhiều vì nó không phụ thuộc vào mình mà phụ thuộc vào... con, nó mời thì mình mới đi được. Hồi còn đi làm, đang còn chế độ cán bộ nhà nước được thay nhau ra nước ngoài "nghiên cứu, học tập", cứ sắp đến lượt mình, hoặc đến nơi rồi, có tên trong giấy tờ rồi, thì lại có một ai đấy nhảy vào. Nói cho công bằng, có 2 lần cũng được đi bằng tiêu chuẩn của một nơi mình không ăn lương, nhưng cũng là tiêu chuẩn nhà nước. Giờ về hưu mới thấy, té ra đi bằng tiền của mình (hoặc của con) nó... sướng thật.

HOA SỮA THÔI RƠI...

          Không biết từ khi nào, hoa sữa gắn với Hà Nội, trở thành niềm tự hào Hà Nội, bản sắc Hà Nội, hương vị Hà Nội, thậm chí cả hào hoa Hà Nội.

          Sau mới té ra, nó là thứ cây ngoại nhập, và nổi lên từ bài hát của nhạc sĩ Hồng Đăng, bài hát bồi hồi nức nở về hoa sữa, nhưng chính là về tình yêu dưới vòm hoa sữa. Và thực ra, cả bài hát da diết ấy chỉ có một lần nhạc sĩ Hồng Đăng nhắc tới hoa sữa "hoa sữa vẫn ngọt ngào đầu phố đêm đêm", nhưng nó lại được cái câu tiếp theo là "có lẽ nào anh lại quên em" làm cho điên đảo, hoa sữa điên đảo, con người điên đảo, hoa sữa trở thành biểu tượng của cái đẹp, của sự thanh cao, của tinh tế, tinh túy, tinh khôi, tinh vi... các loại. Và, ôi tình yêu, có món hoa sữa vào nó mới thơ mộng làm sao...

BA NGƯỜI ĐÀN BÀ VÀ... LỤC BÁT

          Một trưa Sài Gòn, ơn giời, khá mát so với những gì nhẽ ra nó phải có, nhưng vẫn chật chội đông đúc và rất dễ gây cáu bẳn, ở một quán vừa cà phê nửa ăn nhậu ngay ngã 6 Gò Vấp, tôi lọt vào một... thế giới đàn bà.

          Thực ra là vẫn có mấy đàn ông, tới 4 gã lận, nhưng vì hôm ấy là đàn bà chủ trì chủ chi và câu chuyện cũng về họ nên 4 đàn ông trở thành... muỗi.