AYUN PA CÁ CHỐT VÀ ĐÈO TÔ NA- HÀNH TRÌNH SÔNG TÂY NGUYÊN, tiếp theo và hết

            Sông Ba, như đã nói, nó vặn một cú ngoạn mục từ thị xã An Khê qua huyện Kong Chro, huyện Ia Pa rồi đổ vào thị xã Ayun Pa, rồi từ đó men theo con đường 7 nổi tiếng một thuở, giờ là đường 25, qua con đèo Tona nổi tiếng rồi đổ xuống Tuy Hòa.

          Tới thị xã Ayun Pa, con sông Ayun như từ đâu bất thình lình nhập vào sông Ba, có thể vì thế chăng mà thị xã này mang tên Ayun Pa, chứ ngày xưa tên nó là Phú Bổn, và nó từng là một tỉnh thời trước 1975.

BÁO VĂN NGHỆ THÁI NGUYÊN TRONG TÔI

Một trong những điều tôi cho là may mắn của đời mình, ấy là tôi đã từng tới Thái Nguyên. Rồi được tiếp xúc với những đồng nghiệp ở hội VHNT và báo Văn Nghệ Thái Nguyên, được họ coi là bạn bè, được quyền khen và chê một cách không cần nhìn trước ngó sau. Và cũng là người chứng kiến những thăng trầm của tờ báo này dù cách xa nhau cả ngàn cây số.

SÔNG BA, CÁ ĐÁ VÀ NGƯỜI TỐI CỔ

 Thị xã An Khê của tỉnh Gia Lai nằm giữa 2 con đèo trên con đường huyết mạch nối Quy Nhơn với Pleiku là đường 19. Có đi trên con đường ấy mới thấy những người phát hiện ra nó là tài. Đương đồng bằng, nhìn lên thăm thẳm và hun hút, thấy chập chờn mây trắng và trùng điệp núi rừng. Thế mà rồi xẻ một phát, một con đường ngoằn nghoèo cứ đâm vào núi rồi lại mở ra, hơn 100 cây số lên tới Pleiku. Người ta đồ rằng trên con đường ấy, những người Chăm đã dò dẫm những bước ban đầu, họ mở ra con đường Chăm từ thành Đồ Bàn (Bình Định) sang tận miền Ăn Ko. Sau này đến quan quân nhà Tây Sơn với anh cả Nguyễn Nhạc, kéo quân từ Tây Sơn lên An Khê lập "chiến khu", luyện quân và khởi nghĩa và sinh ra vị anh hùng mà người ta hay gọi là áo vải, nhưng có tài liệu nói là, họ không phải dân áo vải, là Nguyễn Huệ, tức vua Quang Trung oai hùng. Hai cái đèo ấy là đèo An Khê và Mang Yang, trong đó Mang Yang có nghĩa là "cổng trời" đủ biết nó hiểm trở thế nào?

CHUYỆN NHỮNG CÁI CÂY BỊ CHẶT

 

          Hôm rồi một cô học trò cũ của tôi nhắn trên facebook: Thầy ơi thầy quen nhiều, có thể giúp trường em một cái dù ở sân trường không, nắng quá, mỗi khi các em học sinh tập trung ở sân trường rất khổ?

          Là tôi có thời gian thỉnh giảng môn Mỹ học cho một trường nghệ thuật ở Gia Lai, học trò môn nhạc họa giờ làm giáo viên khá nhiều. Cô này là một trường hợp.

          Và tôi xúc động. Tôi biết có một số giáo viên giờ chỉ lo tròn vai của mình, rồi về, dạy thêm mới là chính. Nhưng cô này, sau rất nhiều đắn đo, biết chắc chắn là tôi không nhớ cô ấy là ai trong rất đông học trò, nhưng vẫn đã nhắn tin cho tôi, đủ biết cô ấy có trách nhiệm và thương học trò thế nào?

CHUYỆN NHỮNG DÒNG SÔNG TÂY NGUYÊN: PÔ KÔ VÀ A SANH

 

Được biết, tỉnh Kon Tum đang có dự án xây dựng kè sông Đăk Bla. Tôi hình dung nó sẽ là một cái công viên khổng lồ sát mép sông với nhiều tiện ích cho người dân ở cái thành phố nhỏ nhắn xinh xắn và đáng yêu này.

          Nhiều công trình đã kịp mọc lên đón đầu ở đây, trên con đường được đặt tên Bạch Đằng (Tên giống một con đường cũng chạy bên bờ sông Hàn ở Đà Nẵng) mới mở rộng chạy viền bờ sông, như cái khách sạn Indochine hình như đang là sang nhất Kon Tum, cái quán cà phê tre khổng lồ và đẹp do kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa thiết kế... cả một dãy sông ở đây đang được quây lại để xây dựng.

CHUYỆN NHỮNG DÒNG SÔNG TÂY NGUYÊN

            Cách đây cũng hai chục năm có lẻ, một hôm đang ngồi lai rai với mấy anh em văn nghệ sĩ Nha Trang ở một cái quán bên bờ biển, có một ông gầy gò hom hem áo trắng ngoài quần xuất hiện. Một lúc nữa thì ông đứng lên hát. Trời ạ, bài "Sông Đăk Rông mùa xuân về". Giọng ông khỏe, vang và ấm, khác hẳn với hình dáng bên ngoài của ông. Có cảm giác cả cái quán cũng rung lên: "Chim K'tia bay tới, nghiêng cánh chào Đăk Rông, Pơ lang khoe sắc thắm/ gió đưa hương đôi bờ... Tây Nguyên ta uống nước một nguồn nước cách mạng... Đăk Rông ơi, Tây Nguyên ơi/ Tôi hát cho dòng sông Đăk Rông mãi chảy xiết/ Tôi hát cho nhà rông đêm ngày luôn đỏ lửa, cho tiếng đàn ngân vang, vang điệu cùng dóng suối..."  cả bàn vỗ tay theo rầm rập.

SỐNG ĐẸP...

             Thực ra thì trong lịch sử loài người, cái sự các đại dịch khiến loài người lao đao, thậm chí đứng bên bờ diệt vong không phải chưa từng. Có những đại dịch trong truyền thuyết, đại dịch thực tế, và loài người đã vẫn chấp nhận rồi trải qua, rồi tồn tại đến ngày nay.

          Thế nên cái đại dịch Sars cov 2 đang diễn ra đây, nó khiến cả thế giới lao đao, nhưng rồi chắc chắn là, loài người cũng sẽ vượt qua, sẽ sống ôn hòa với nó, như đã từng với những là phong lao cổ lại, những là sởi ho gà uốn ván tới đậu mùa, HIV vân vân.

KHÔNG RĂNG MÔ?

 Chuyện rằng, có anh kia vào nhà người yêu, con chó chạy ra sủa, mẹ cô gái vọng ra: Vào đi con, không răng mô? Vừa nói xong thì ông chó lao tới tớp một phát, cái quần "ăn nói" mới sắm để đi chơi với người yêu bị rách toạc, vết thương chảy máu. Anh chàng lẩm bẩm: Rõ ràng có răng mà răng mạ (mẹ) nói không răng mô?

HUẾ DELIGHTS GIỮA SÀI GÒN

           Tòa nhà Land Mark chọc trời ở thành phố Hồ Chí Minh khiến người ta choáng ngợp với sự xa hoa của nó. Lâu nay, phàm nói tới Vincom là người ta hình dung ra hàng hiệu, là những nhà hàng sang trọng theo thiên hướng ẩm thực phương tây. Chiều nay tôi đã gặp một Huế thu nhỏ ngay giữa sảnh chính của Vincom Center, vừa bất ngờ lại vừa như duyên nợ.

LÁI XE XUYÊN VIỆT, TIẾP THEO VÀ HẾT. NINH BÌNH VÀ HỌ LÊ

Mẹ tôi họ Lê.

Tôi ra Ninh Bình đúng hôm giỗ vua Lê Đại Hành. Đang hí hửng là cũng có tí con cháu, tôi được giải thích là, họ Lê nhà ta không trực hệ. Nhưng vẫn không giảm sự tự hào của anh em tôi.

Tối ấy chúng tôi vào thắp hương ở đền vua Lê vua Đinh. Thấy lãnh đạo tỉnh Ninh Bình đang đi tổng duyệt phương án ngày mai tổ chức giỗ kiêm khai mạc năm du lịch. Lúc này con Covid còn lởn vởn chứ chưa ập vào đợt 4 như nửa tháng sau đấy. Nghe nói Ban tổ chức phải vời mấy bà mấy chị ở tận huyện nào về cắm hoa. Mà quả thật, các giỏ, lẵng hoa ở đây được cắm rất đẹp. Trăng lung linh xuyên qua các tàng cây khiến khu đền hai vua này thêm huyền ảo.

THANH HÓA - NINH BÌNH, LẦN ĐẦU LÁI XE.

 

Ngày xưa, cứ hè là mẹ lại cho tôi một mình một xe, đạp từ Thanh Hóa ra Ninh Bình chơi với bà ngoại, các cậu và con các cậu. Đấy là những phần thưởng rất lớn với tôi.

Mà mẹ tôi, nâng con hơn nâng trứng mỏng dù cụ rất nghiêm khắc, chả hiểu sao lại tin tưởng cho một thằng oắt con là tôi, bé như cái kẹo, đạp cái xe bằng đầu ngón chân vì đặt cả bàn chưa tới pedan, nhún bên này vẹo bên kia, nhấp nhổm thế mà rồi cũng tới Ninh Bình.

Cái xe hồi ấy là cả gia tài, ông con trai, dẫu khi đẻ suy dinh dưỡng nặng, mẹ không có sữa phải nuôi bằng nước cơm, oặt oẹo lớn, thì vẫn cũng là hơn cả gia tài. Thế mà cứ hè là 2 gia tài ấy tha nhau gần trăm cây số Thanh Hóa – Ninh Bình.

BẤM, BẤM VÀ BẤM

           Còn nhớ, trong một hội nghị nhà văn trẻ cách đây đúng mười năm, nhà thơ Hữu Thỉnh, người không có "năng khiếu" lắm trong công nghệ số, đã có bài đề dẫn khá hay, trong đó ông gọi thế hệ những người viết trẻ năm ấy là "thế hệ mười ngón tay".

Bây giờ thì hầu như toàn dân đã sử dụng mười ngón tay rồi. Smartphone lên ngôi khiến cả xã hội như bước vào một trật tự mới, trật tự của... bấm.

LẦN ĐẦU... MÔNG, HIHI (tiếp hành trình phượt)

Cách đây chừng nửa năm, em trai tôi dậy đi làm. Lên xe nổ máy xong thì tự nhiên xụi lơ trên xe. May mà chưa đi, chứ đã chạy trên đường rồi thì không biết thế nào? Tức tốc đưa vào bệnh viện Trung ương Huế, sau rất nhiều hội chẩn chụp chiếu các loại các kiểu thì phát hiện trong sọ não có dị vật, bằng kim loại.

Chịu, không ai biết tại sao trong sọ lại có món ấy, nó vào bằng cách nào. Căng óc ra nhớ, nghĩ cũng không thể biết tại sao?

VINH DỰ TỰ HÀO- THANH HÓA

 

Lần đầu tiên tôi tự lái xe từ Vinh ra Thanh Hóa.

Lần trước, cũng một cú phượt, tôi lái xe chở 2 ông bạn từ Pleiku ra tới Hoàng Mai thì quay lại. Đứa em con ông chú ruột ở thành phố Thanh Hóa nhắn, còn mấy chục cây nữa, bon luôn ra đi anh. Nhưng tôi đã không thể, vì có việc ở Đà Nẵng, nên phải quay đầu.

Thế nên khỏi nói lần này tôi hồi hộp thế nào.

VINH 2, CŨNG... CÓ CHI MÔ NƠ?

 

Trước khi rời Vinh, anh bạn đồng nghiệp báo Nghệ An dùng xe của mình chở tôi một vòng đi ngắm... phố.

Nhớ, ấn tượng đầu tiên với Vinh là cái năm 1976, về quê, phải nằm lại bến xe Vinh để chờ xe khách chuyển tiếp vào Huế. Trước đấy ba con tôi đi tàu từ Thanh Hóa vào Vinh. Hồi ấy đường sắt tới Vinh là hết, nên học cấp 3, nghỉ hè, các bạn tôi ở Hậu Lộc, Thanh Hóa thường theo cha anh vào Quảng Bình làm thợ, nhiều nhất là thợ xẻ. Khi về hay kể vào tán gái Quảng Bình toàn nói phét anh làm công nhân bơm bánh tàu, thế mà các cô gái Quảng Bình tin sái cổ. Thực hư chưa biết, nhưng có điều chắc chắn, hồi ấy vùng Hà Tĩnh, Quảng Bình, Vĩnh Linh chưa có tàu lửa chạy qua, đồng nghĩa sẽ không biết tàu chạy bằng bánh hơi hay bánh sắt.

NHỮNG LỜI YÊU MUỘN MÀNG…

  

Từ lâu, tiếng thơ Văn Công Hùng đã trở nên quá quen thuộc không chỉ với “người đồng mình” xứ cao nguyên mà còn đi vào cõi mặn mòi thăm thẳm của những người đọc mọi miền. Đứng trước gia tài quá giàu có của ông, nhiều khi tôi ngạc nhiên: hình như có hai con người: một Văn Công Hùng ngoài đời tưng tửng hài hước, mọi sự đều nhỏ, “có chi mô nơ”, nhưng trong thơ lại là một Văn Công Hùng khác, “buôn buốt” tới quắt queo trong từng ái ố hỉ nộ của mình, của đời, tựa một chiếc hàn thử biểu cực nhạy treo đầu gió, chỉ một chút thoáng thở dài trong vũ trụ cũng khiến hồn thơ ấy cộng hưởng thành bão thành giông, đựng trong những tập hợp ngôn từ đẹp, tuy đôi khi hơi cầu kì…!

VINH, CÓ CHI MÔ NƠ?

Như thế là tôi để con i10 số sàn một chấm của tôi lại quê, đi cái xe của chú em cũng i10 nhưng số tự động môt chấm hai. Đơn giản là vì tôi rủ em trai tôi, vừa về hưu. Thực ra thì chú ấy chưa tới tuổi hưu, nhưng hết tuổi cơ cấu, thế là thay vì ngồi ì như người khác xách cặp đi về, chú ấy xin về hưu trước tuổi. Tôi hỏi, về hưu sướng không? Sướng. Thế thì chú thuộc loại... số ít. Rất nhiều người tới tuổi nhưng không chịu về, chú chưa tới tuổi đã về. Thế biết về hưu sướng nhất là gì không? Là đi chơi, đi chơi, hiểu chửa? Anh em mình nhé, đều sinh ở Thanh Hóa, hồi nhỏ có hồi mẹ đưa về Ninh Bình tránh bom cái đận 63-65 ấy, các bà dì chăm chúng ta, bà ngoại và các cậu chăm chúng ta. Sau 75 về quê, mỗi đứa mỗi phận mỗi việc, một năm thi thoảng gặp nhau vài lần, có năm không (tôi ở Peiku, chú ấy ở quê, làng Thế Chí Tây dù là phó chủ tịch huyện), giờ cả 2 anh em hưu, chúng ta làm một chuyến nhé, anh về Huế, rồi cùng chú ra Bắc...

CHÙM THƠ MẸ VÀ BA

 Ngày của mẹ, nhà cháu post chùm thơ về mẹ và ba của nhà cháu. Từng bài trong chùm này đã được in ở một số báo, tạp chí trên cả nước và trong một vài tuyển tập về mẹ xuất bản trong khoảng chục năm qua. Cũng may, còn một số ảnh thời nhỏ, thời trẻ với ba mẹ...

Chùm Mẹ post thứ tự từ hồi mẹ 84 tuổi, hôm ngồi máy bay về với mẹ, và 3 ngày sau ngày mẹ mất...

HUẾ ĐẰM VÀ HUẾ ĐỘNG...

          Phải dừng thêm một kỳ để nói nữa về Huế.

Để về Huế tôi đã từng đi rất nhiều phương tiện, nhưng thú nhất vẫn là tự lái ô tô. Cái ước mơ ấy hoàn toàn không có khi tôi là sinh viên ở ký túc xá 27 Nguyễn Huệ thần thánh, và cả khi ra trường đi làm được tới... 20 năm. Mỗi năm về quê một lần, là một cuộc hành xác xe đò. Huế và Đà Nẵng có lẽ là 2 địa phương "gìn giữ" kỹ nhất các loại ô tô tối cổ. Những cái Rờ nôn chạy bằng than như những con bọ hung chạy trên đường khiến ai nhìn thấy cũng phải kinh ngạc, nhưng những người cần đi như chúng tôi thì, cầm được những tấm vé để bước lên những cái xe như thế lại là niềm kiêu hãnh.

DUYÊN NỢ MIỀN TÂY

            Tôi nhớ lần đầu tiên xuống Miền Tây là đi với một ông miền Đông, nhà văn Nguyễn Đức Thọ ở Đồng Nai. Từ Vũng Tàu lên Biên Hòa chơi với anh, anh rủ: Đi miền Tây chơi. Thì nó lại đúng cái máu xê dịch, thế là Ok, bằng xe máy, tất nhiên.

          4 ngày đi 7 tỉnh, lại vừa đi vừa... nhậu, nên cái ấn tượng miền Tây với tôi chỉ là... nước dâng trong phố và những đêm vừa nhậu vừa nghe ca cổ. Tới Bến Tre thì quay về.