Hôm nọ, trong một cuộc "ngồi", là cái cách anh em chúng tôi gọi những cuộc tụ tập, có... ăn uống, một bà chị nhón miếng thịt rồi nói: Oi khói quá.
Lập tức,
trước mắt tôi, hiện lên một trời oi khói.
Khởi đầu là từ cái ấm nhôm, hình như là ấm nhôm Liên Xô, thứ rất quý thời bao cấp. Nhà tôi có cái ấm nhôm, loại xịn. Là loại có cái cán/ quai bằng gỗ bọc bên ngoài thanh sắt ấy. Loại kém hơn thì quai bằng nhôm luôn, cầm rất nóng, cứ phải lấy giẻ lót.
Quả thật, trong đời, chưa bao giờ tôi nghĩ lại có ngày khẩu trang là một phần của đời sống.
Là đàn ông, tôi từng... tuyên chiến với khẩu trang khi mà một thời, từ thuở chưa dịch ấy, chị em du nhập ở đâu cái mốt, cứ ra khỏi nhà là trùm kín mặt mày như ninja. Mà toàn chị em xinh, mặt hoa da phấn, trước khi ra khỏi nhà là tô tô trát trát, xong rồi... trịnh trọng khẩu trang. Mà khẩu trang, ban đầu nó là khẩu trang, là che miệng thôi, tiến lên nó che kín toàn bộ khuôn mặt, có người xuống tới... ngực, là có thêm cái dải vải như cái yếm em bé ăn bột lòng thòng xuống ngực, trông phát ngốt. Trăm chị như một, phố xá như... nghẹt thở. Cả thành phố đen ngòm khăn bịt mặt khiến cánh đàn ông uể oải lắc đầu, nhận ra nhau chỉ nhờ... lưng. Nhiều khi thấy một đen ngòm gật đầu chào nhưng chả biết ai. Trả lời thì sợ nhầm, mà không trả lời lại bị coi là khinh người, người ta chào mà không chào lại. Ban đầu là khẩu trang, thêm một bước là cái khăn che kín mặt, và giờ nó là cái mũ như cái chóp chào mào luôn. Phía trên là chóp chào mào, phía dưới là... bờm ngựa vì nó che tới tận cổ, lòi mỗi 2 con mắt thì có một con kính đen ngự trên ấy...
Giờ,
khi ngồi viết bài này tôi mới sực nhớ là mình chưa hỏi xem các đoàn thể như
đoàn thanh niên, đội thiếu niên ở đây có không, và quan trọng là, các cơ quan
cấp trên liên quan đã có ý kiến gì về cái mái ấm mồ côi này chưa? Chúng ta có
những cơ quan rất quan trọng để bảo vệ và chăm sóc trẻ em, nhưng các cháu ở đây
đã được quan tâm chưa? các cơ quan quan trọng ấy đã bao giờ biết đến số phận
hơn một trăm cháu đang được nuôi dưỡng ở đây chưa?...
Chắc phải quay lại để hỏi thêm?
Lại đăng chùm 5 bài thơ ạ, lâu nay bỏ bê thơ trên web này quá, giờ sẽ cần mẫn hơn. Nhà cháu cố gắng để cân bằng giữa thơ và báo, cũng như giữa web và facebook, có chi mô nơ ạ.
-----------
Nó có một thực tế như thế này, ấy là trong khi nghị quyết, rồi chủ trương rồi chỉ thị rồi rất nhiều tài liệu của Đảng và nhà nước, rồi chính quyền các cấp khẳng định rằng, để xã hội phát triển, văn hóa phải là then chốt, phải là động lực, phải là mục tiêu, là mục đích vân vân. Rồi là bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc lại vân vân...
Và thực tế là, văn hóa ngày càng thiếu tính văn hóa, là tôi nói cho nó nhẹ, chứ nhiều người kêu còn kinh hơn, nào là lệch chuẩn, mất chuẩn, tới văn hóa đang khủng hoảng, đang mất...
Tết tới nơi rồi, nhẽ không nên nói chuyện buồn, nhưng quả là không thể không nhắc tới những người còn nằm lại ở Rào Trăng, ở Trà Leng cái đận lũ và lụt gây lở và sập núi vừa qua. Tỉnh Thừa Thiên Huế và Quảng Nam đều thể hiện những quyết tâm rất lớn để đưa những người xấu số còn nằm lại ở nơi 2 địa danh mà năm vừa qua đã trở thành nỗi đau khủng khiếp ấy, nhưng chưa thể bởi thời tiết rất xấu. Thừa Thiên Huế hy vọng phải tới tháng 3 này, đắp được con đập nữa thì sẽ tìm được thi thể 11 người còn nằm lại đấy. 13 người còn ở Trà Leng cũng hy vọng thế. Khi tôi viết những dòng này thì tỉnh Quảng Nam bắt đầu khởi động việc đưa lực lượng cứu hộ lên lại Phước Sơn, dẫu đã cận kề tết.
Cách đây trên dưới hai chục năm, cái thời bắt đầu có những giọng văn "khác lạ" trên văn đàn, tôi đọc một cái truyện ngắn rất hay trên một tờ báo. Lạnh, gọn, sắc, thẳng băng và ấn tượng. Lần tìm tác giả thì ra một cái tên nữ là Hoàng Phương Nhâm, đã nể rồi. Tìm tiếp thì lại làm ở ban tuyên giáo Ninh Bình. Trời ạ, Ninh Bình là quê ngoại tôi, và hồi này, tuyên giáo là chuyên đi... tuýt còi các tác phẩm được coi là gai góc của văn nghệ sĩ, mà cái nhà chị nhà văn này lại trong cái dàn gai góc ấy. Tôi khi ấy đương ở Pleiku, thầm ghen tị với các bạn văn Ninh Bình. Bởi người có nhiệm vụ tuýt còi mà viết như thế thì anh em viết lách được "nở hoa" đến thế nào?
Một
buổi sáng cách đây hơn 3 năm, tôi nhận một cú điện thoại. Đầu bên kia là một giọng
nữ: Tôi là Nga, biết anh vì đọc anh, anh có thể bố trí chúng ta gặp nhau không?
Thấy tôi có vẻ ngần ngừ trong máy, bên kia nói luôn: tôi 78 tuổi rồi ạ...
Quen nhau từ đấy.
Khu du lịch "Một thoáng Việt Nam" ở Củ Chi cần dựng một cây nêu ở khu Tây Nguyên, đương lúng túng tìm "nhân sự" thì tôi được Nguyễn Linh Vinh Quốc giới thiệu cho anh Ksor Yoan ở làng Choét có thể đảm nhận tốt việc này. Qua anh Yoan lại biết thêm cậu của anh là Ksor Yai. Thế là sau vài cú "giao thiệp" 2 ông nghệ nhân này khăn gói xuống Sài Gòn.
Bài của Hùng Tây Nguyên sáng thứ 2 trên Reatimes ạ. Link gốc Ở ĐÂY
Tôi là người dùng máy tính cũng khá sớm trong giới nhà văn nhà báo. Qua một lớp học lơ mơ còn lại chủ yếu là tự mò. Từ cái máy tính Second hand đầu tiên tới giờ đã cả năm bảy đời laptop, iPad, thế nhưng lại có một cái tật ảnh hưởng rất nhiều tới việc viết bài, ấy là chỉ viết được trên laptop của chính mình, đụng vào cái khác là không thể tư duy được. Nó y như từ hồi chuyển sang viết bằng máy tính thì không thể viết tay được nữa, nó cứ tắc tị, bí rị, không cảm xúc, không logich, không ra chữ, hay chính xác là toàn chữ vô hồn.
Nước ta có khu vực miền Trung, chả hiểu do thông thổ, do nước non, do địa chất hay gì gì mà có giọng nói rất lạ, khác hẳn các vùng khác. Vùng ấy rất hợp với âm nhạc. Là cái giọng trọ trẹ kéo dài từ Nghệ An tới Thừa Thiên Huế. Những vùng ấy giọng nói rất gần với nhạc. Có cảm giác nói lên là thành nhạc. Mà không chỉ nói, quát cũng thành nhạc, nhấm nhẳn cũng thành nhạc...
Lại một bài báo tết ạ, trên báo Thừa Thiên Huế xuân Tân Sửu, thì cũng... có chi mô nơ?
1. Ở chỗ tôi đang làm việc bây giờ, khu du lịch Một thoáng Việt Nam ở Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh có một khu không gian các nhà truyền thống Bắc Trung Nam và Tây Nguyên. Trong đó 2 không gian nhà khiến cho nhiều người phải trầm trồ thán phục là nhà rường Huế và nhà Bình Định.
Cha ông ta từ
xưa đã hết sức tài tình và thông minh khi đã biết hài hoa với tự nhiên khắc
nghiệt, nương theo tự nhiên để tồn tại, sống và phát triển, mà những ngôi nhà
là một ví dụ.
Bỏ qua việc tuân theo đạo dụ của vua Minh Mạng để dân ta phải làm những cái nhà nhỏ hơn, thấp hơn Hiển Lâm Các, thì những ngôi nhà nhỏ, nền cao, mái dốc là để phù hợp với tình hình bão lụt hàng năm ở vùng đất này. Mái ngói âm dương còn giúp cho người ở trong ấy mát về mùa hè và ấm mùa đông. Ngày xưa là những vách đất phên tre cũng có tác dụng này.
Bắt đầu chiến dịch post bài báo tết ạ. Bài này in ở báo Người Lao động tết 2021
Tôi có một cái thú rất lạ, là chiều 30 tết nào cũng thế, giữa cái đặc quánh của không khí tết thì tổ chức một cuộc... ngồi. Chính xác là đặc quánh, bởi lúc ấy người người nhà nhà chạy đua cho... giao thừa. Người Việt, giao thừa là chính thức vào tết. Và cái chiều 30 ấy, nó vừa mở ra lại vừa khép lại một ngày, một năm, một khoảnh khắc, một tất bật, một lo toan... tất tật dồn vào buổi chiều ấy. Vì thế mà chợ chiều 30 luôn tấp nập và nhoáng nhoàng nhất, ngoài đường hối hả nhất, trong nhà thì tất bật nhất. Dọn dẹp nhà cửa (chả hiểu sao người ta cứ để tận 30 tết mới dọn dẹp nhà cửa, dù có nhà cứ 1 tuần lại thuê người về dọn một lần, nhưng vẫn cứ chiều 30 tết là dọn nữa), chuẩn bị cỗ cúng giao thừa (có nơi cúng tất niên vào chiều 30 nữa). Rồi đi mua hoa mua cây, rồi trăm thứ việc không tên nữa...
Trong một lần về thăm tỉnh Gia Lai hồi mới hòa bình 1975, nhà thơ Xuân Diệu được vợ chồng nhà giáo người Huế đương dạy ở trường cấp 3 Pleiku Lê Nhược Thuỷ (sau này anh chuyển về làm ở báo Thanh Niên) chiêu đãi món khoai lang Lệ Cần luộc. Ông nhón nhén ăn hết... một củ rồi ngồi thần ra. Sáng hôm sau, trong cuộc nói chuyện trước mấy trăm công chúng yêu thơ và yêu... ông ở nhà văn hoá tỉnh, ông đã đọc "hiến tặng"- từ của ông- cho người nghe một bài thơ nóng hôi hổi như... khoai luộc, trong đó có hai câu... nổi tiếng - vì nhiều nhẽ - Cảm ơn vợ chồng anh giáo Huế/ Đãi tôi một bữa Lệ Cần khoai. Đợt này nhà thơ Xuân Diệu đi một vệt dọc đất nước, đến đâu ông cũng đều đăng đàn nói chuyện thơ, mà chủ đề chính là "bữa tiệc ngôn từ, vần điệu", "một mâm ngồn ngộn những ngôn từ lộng lẫy, sóng sánh, những vần điệu mê ly thánh thót no mắt, no tai...". Ví dụ đến Đắc Ui, một công trình thuỷ lợi trọng điểm của tỉnh Gia Lai- Kon Tum thời ấy, ông làm một bài thơ độc vận Ui với câu kết là "Đẹp úi chu cha hồ Đắc Ui. Đến hồ Lắc (khi ấy ở Đắc Lắc), ông làm bài thơ độc vận Ắc, đến Phan Thiết, ông làm bài thơ độc vận Iết... và ông say sưa bình về bữa tiệc vần điệu ngôn từ ấy. Ty Thông tin Văn hoá tỉnh Gia Lai Kon Tum khi ấy đã trân trọng in bài thơ này của Xuân Diệu thành một Poster trên giấy bìa láng với nhiều ngàn bản phát không cho đồng bào, một việc vô cùng tốn kém và sang trọng lúc bấy giờ. Cái bài thơ ông viết hôm ăn khoai ở nhà anh Lê NhượcThuỷ nó nổi tiếng đến mức, sau này người ta không gọi là khoai lang Lệ Cần nữa, mà cứ hồn nhiên gọi là... Lệ Cần khoai.
Đang có cuộc cãi nhau trên phây là hoa xoa nở vào tháng mấy?
Là trên VTV do ông Cù Trọng
Xoay dẫn cái chương trình "Ai là triệu phú" ấy có hỏi câu: trong bài
hát ấy, hoa xoan nở tháng mấy? bài hát hát ấy, nhạc sĩ cho hoa xoan nở vào...
tháng 8.
Thôi kệ, em đẹp em có quyền. Em ở đây là cả nhạc sĩ và... xoan. Xoan nó bắt đầu nở vào cuối đông đầu xuân, hình như sau tết thì rộ. Tôi cứ nhớ những mùa xoan nở phía Bắc trong căm căm rét mà nhớ tết.
Sắp
tết rồi, từ thành thị tới nông thôn lại chuẩn bị trang hoàng đón tết.
Một
trong những cách trang hoàng là... mắc điện làm hoa.
Vốn
dĩ cành đào, cây mai nó đã đẹp rồi, và quả là, nó đẹp, không có nó cứ như thiếu
tết. Nhưng mang về, người ta lại thêm một việc, là mắc điện xanh đỏ tím vàng nhấp
nháy chớp tắt cho nó.
Thôi thì, trong nhà, anh làm gì cũng được, quyền anh, thích thì anh hưởng. Cái gu thẩm mỹ, sự thích cái đẹp, và cả quan niệm về cái đẹp của từng cá nhân thì chả ai can thiệp được, dù nó có liên quan đến phông văn hóa và tư duy thẩm mỹ nói chung. Thế nên cái nạn Karaoke hoành hành bao nhiêu năm nay mà có ai dẹp được đâu. Một người vui cả dãy xóm buồn, một nhà hát cả phố điếc tai mất ngủ, làm gì nhau?
Thời đại phố xá, những gì bình dị nhất lại trở thành... lạ, thành đặc sản. Xưa người nông dân thu hoạch khoai lang xong, mà chả cứ khoai lang, các loại khác cũng thế, sợ nhất là nó mọc mầm. Nên cách bảo quản thời ấy là làm khô, khoai khô, sắn khô..., mùa hè, các sân ngập khoai sắn thái lát rồi phơi. Phơi khô thì cất để độn cơm ăn dần, thậm chí không có cơm mà độn, chỉ nấu mình khoai sắn khô cũng xong bữa. Khoai thì còn luộc lên rồi thái mỏng phơi nắng thành món khoai deo (giờ tôi cũng không hiểu tên thật của nó là deo hay reo nữa), nhưng đấy là món chống đói rất hữu hiệu. Còn khi khoai nó đã mọc mầm thì chỉ có vất, nhất là khoai tây, nghe nói rất độc nữa. Nhờ ăn độn sắn khoai mà cũng có nhiều loại bánh ngon ra đời, mà bánh bột lọc xứ Huế là một ví dụ. Nó làm hẳn nên một thương hiệu cho Huế, hầu như du khách tới Huế đều đặt mục tiêu ăn ít nhất một trận bánh bột lọc Huế, có ai biết nó xuất xứ từ món ăn... độn, ngán quá thì đổi món, nghĩ ra cách cho nó đỡ ngán.
"Đã mang tiếng ở trong trời đất
phải có danh gì với núi sông"...
Cách đây mấy
trăm năm cụ Nguyễn Công Trứ đã khẳng định thế.
Và con cháu
ông, bây giờ, nếu có chạy theo danh thì cũng... không đáng ngạc nhiên lắm.
Ngạc nhiên chăng, là người ta chạy bằng mọi cách, chạy tới mức siêu chạy, bất chấp nhân phẩm, danh dự, lòng tự trọng...
Nói luôn thế này, tôi là người "có tâm" với dã quỳ, từng viết vài chục bài báo về dã quỳ, từ hồi người ta còn coi nó là... cỏ dại, người ta tìm cách tiêu diệt nó vì nó lấn chiếm đất đai. Thời ấy người ta tranh thủ từng thẻo đất để trồng khoai, sắn... chống đói và chăn nuôi, nên cái sự dã quỳ cứ lừ lừ lấn đất khiến con người rất ghét. Thậm chí có quan bác có trách nhiệm còn nói với tôi: Ông có ý đồ gì mà cứ đi ca ngợi loại ăn hại ấy? Tôi thì... tán, gán cho dã quỳ những phẩm chất của... Tây Nguyên, mặc dù, nó, dã quỳ ấy, có mặt ở khắp nơi. Hồi ấy tôi đã viết như thế này: "Nó vốn là một loài hoa dại, đã nở hàng triệu đời nay trên trái đất này. Có thể ai cũng đã từng thấy ở bất cứ nơi đâu trên đất nước ta, nhưng không hiểu sao, khi về với Tây Nguyên nó mới là... dã quỳ. Có lẽ do cái gió, cái nắng, cái thiên thời địa lợi, cái thông thổ khắc nghiệt, cái gì đó không diễn tả nổi khiến nó mới là dã quỳ.
Chị
Phạm Tâm Hiếu, một nhà báo ở Hà Nội vừa hết sức vui mừng tìm được anh trai của
mình, liệt sĩ Phạm Hoài, tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai.
Tôi phải viết lại việc này vì thấy nó cần phải viết, vì chúng ta còn rất nhiều
liệt sĩ như liệt sĩ Hoài nữa, gia đình cũng đang đỏ mắt đi tìm, và bản thân tôi
cũng đã giúp nhiều người đi tìm, nhưng đều không kết quả.
Chúng tôi là bạn phây thôi, chưa gặp nhau ngoài đời. Chị Hiếu có người anh là Phạm Minh cũng bạn phây búc của tôi. Hai anh em nhà này nói chuyện với nhau trên mạng vui lắm, nhất là những gì thuộc về ký ức và... ăn uống. Tôi cũng rành các món dân dã nên hợp với bác Minh, thi thoảng đọc nhau và nói chuyện với nhau...
