NHỮNG ÁM ẢNH CHỮ NGHĨA

 Vẫn là thứ 2, bài trên reatimes ạ

          Tôi có cái thú... đi.

          Hồi nhỏ thì đi bằng sách, bằng các chương trình phát thanh của đài Tiếng nói Việt Nam. Cũng phải... như thế nào thì hồi ấy nhà tôi có cái đài (Radio nhưng chả hiểu sao thời ấy cứ gọi là đài). Và nó là tất cả thế giới của tôi. Lớn lên thì cứ nhăm nhăm để đi, tới đâu lại mở toang tầm mắt tới đấy.

KÝ ỨC CƠM TẤM

 

Theo như tôi nhớ bập bõm mẹ tôi nói khi còn nhỏ, thì cơm tấm là món của con nhà nghèo. Ngoài Bắc có nghề làm hàng xáo, không biết trong Nam gọi là gì. Là những người đi mua lúa về rồi làm thành gạo mang bán, ăn cái thừa cái thãi, chắc chỉ đủ sống, như trấu, cám, và tấm. Gạo nguyên thì mang bán lấy tiền tiếp tục đong lúa về làm. Các bạn trẻ bây giờ chưa chắc đã biết đủ công đoạn làm từ lúa ra gạo thủ công nó thế nào đâu. Nhớ có lần tôi đi giảng bài cho lớp hướng dẫn viên của cái đảo văn hóa dân gian Vinpearl Nam Hội An, nhân viên đa phần là con nông dân trong vùng, nhưng khi hỏi quy trình làm ra hạt gạo thì đa phần... lắc đầu. Bởi bây giờ chủ yếu lái máy ra đồng, lúa đang ràn rạt thế, máy đi tới đâu thành từng bao luôn. Rồi phơi xong thì lại máy xát, đổ lúa vào là ra gạo, gạo sạch tinh  luôn. Tôi là con cán bộ, ăn gạo phiếu, nhưng sơ tán về làng thấy bà con làm, rồi ngay ba mẹ tôi khi về hưu cũng trồng lúa ở cái mảnh ruộng con con trước sân, nên có biết. Trước hết là mua lúa. Người trường vốn thì mua từ hồi lúa còn non, khi chín thì chỉ có việc gặt rồi mang về đập, vò, phơi. Thật khô thì xay. Xay ù ù cả đêm. Hồi ấy tôi bé tí, cũng xin đứng vào lòng chị chủ nhà xay cùng, tay nắm phía trong giằng xay, tay chị ấy phía ngoài, nghe rõ mùi mồ hôi của chị ấy, cảm được hơi thở phập phồng căng nứt cái áo gụ của chị ấy, thi thoảng tóc chị ấy bay cả vào mặt thằng nhóc, và nó... không thơm như tóc bây giờ. Chả biết tại tôi hay tại chị ấy mà đầu tôi thi thoảng lại đụng vào ngực chị ấy. Thời ấy chị em chưa triumph như bây giờ, mà tự may lấy bằng vải áo bộ đội, rồi còn chần ngang chần dọc cho nó thật dầy, và cứng hơn mo nang, nhọn hơn sừng dê mới nhú, nên nó cứ nhè chỗ ấy mà rách trước...

ĐI BỘ VÀ QUAN SÁT

 

          Hiện tôi đang sống ở 2 nơi, Sài Gòn và Pleiku. Sài Gòn thì ở trong khu du lịch "Một thoáng Việt Nam" ở Củ Chi, buổi sáng yên tĩnh, vắng vẻ, cây xanh như rừng. Chim, sóc, vịt trời... vừa kêu vừa chạy rất vui tai vui mắt. Đặc biệt có rất nhiều hoa, có hoa chỉ sắc có hoa chỉ hương, có hoa cả sắc cả hương, mà cái cây được gọi là Mộc cầm là ví dụ. Cây thân gỗ lá xanh mướt, nhưng hoa lại như dây leo và trắng muốt, đặc biệt là nó thơm hết sức quyến rũ. Cái mùi thơm vấn vít và gọi mời, không gắt không đậm, cũng không hờ hững không nhạt nhòa, nó cứ khiến người đi qua không nỡ bước, không nỡ quay đi, mà cứ phải loanh quanh lẩn quẩn để mà ngắm mà tận hưởng cái mùi hương tuyệt vời ấy. Sáng nào cũng thế, 5 giờ thì điện thoại reo, các thủ tục 20 phút thì giày đã ôm chân và đi.

TÂY NGUYÊN, MÙA NÀO THỨC NẤY...

 

 

          Hôm qua, tôi bảo cô cháu người Jrai đương làm ở khu du lịch Một thoáng Việt Nam ở Củ Chi cùng tôi: Cháu hái nắm lá sắn, tối nay mình làm món Tây Nguyên đãi các bạn. Nhớ năm nào đấy, tại nhà tôi ở Pleiku, tôi đãi các bạn văn từ Hà Nội vào, định nhõn món lá sắn. Vợ tôi vốn dĩ đàn bà hiếu khách, lẳng lặng làm thêm con gà và cân thịt bò. Kết quả, gà và bò còn nguyên, lá sắn đơm đĩa nào hết đĩa ấy.

NHỮNG GIỌT NƯỚC MẮT SẺ CHIA

 

          Những ngày vừa qua, tình người của dân Việt Nam ta mới bộc lộ một cách rõ nhất.

          Nói lại xấu hổ, chứ hầu như ngày nào tôi cũng phải vài lần khóc, là khi vào đọc tin trên báo hoặc xem truyền hình.

          Mà những ngày này, hầu như ai cũng thế, suốt ngày dán mắt vào màn hình đọc báo xem tin.

NHỚ CHUYỆN CHẠY LỤT THỜI CÒN BÉ...

 

Vẫn thứ 2, vẫn bài trên Reatimes ạ, Reablog ạ, ở đây ạ

          Thời tôi bé tí, nhà tôi theo cơ quan mẹ sơ tán về làng Phong Mục, huyện Châu Lộc, Hậu Lộc, Thanh Hóa. Sau mẹ tôi về hưu thì làm nhà ở xã Triệu Lộc, bên cạnh xã Châu Lộc. Vấn đề là 2 xã này nằm sát con sông Mã, tên sông vinh dự có mặt trong các sông lớn của Việt Nam mà ai học địa lý phổ thông đều biết, chứ chả như cái Rào Trăng phải tới khi vụ lở đất kinh hoàng chết mấy chục người mọi người mới biết.

LIỆU CÓ CÒN KỊP...

 

Năm nào cũng thế, cứ dịp này là nước ta bị lụt. Năm nay mới miền Trung bị. Tôi vừa về quê ở Huế giỗ mẹ, cũng biết là sẽ gặp lụt nhưng không nghĩ nó kinh thế. Là hai ngày đầu thì không sao. Sau đấy có một đêm mưa suốt đêm, và hôm sau cứ thế nước lừ lừ lên. Cũng nói luôn là, người Huế đã rất thông minh khi trong mỗi ngôi nhà rường đều có cái rầm thượng, hay gọi là cái rương cũng được, rất đẹp, như một phần của ngôi nhà, cũng chạm trổ tinh vi, con tiện sắc sảo. Và nhiệm vụ của nó chỉ là... chứa đồ khi lũ đến. Đồ người Huế thì hai thứ quý nhất là gạo và sách, sẽ ưu tiên lên đấy đầu tiên.

TỪ CHUYỆN NHÀ RƯỜNG NHÀ LÁ MÁI

 

          Vầng, thứ 2, lại bài của nhà cháu, "Nặc" danh là Hùng Tây Nguyên trên Reatimes ạ. LINK GỐC Ở ĐÂY Ạ.    

-------      

           Nước ta chia thành ba vùng rất rõ rệt, Bắc Trung Nam, là chia theo hàng ngang, hàng dọc thì có duyên hải và Trường Sơn Tây Nguyên chẳng hạn. Đây đang kể ba miền theo hàng ngang. Và Miền Trung thì người ta gọi là khúc ruột. Có người hài hước, bảo con người có 3 phần. Cái ngon thì phần đầu hưởng, cái sướng thì phần dưới hưởng. Cái phần lộn xộn thì của miền Trung, thì ruột mà, nơi chứa thức ăn và phân loại thức ăn nên nó nửa tinh hoa nửa cặn bã.

NỖI ĐAU RÀO TRĂNG

            Bài đăng hôm nay trên Reatimes, mục "Cà phê cuối tuần"

          Những ngày qua, nhân dân cả nước hướng về huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế, nơi có thủy điện Rào Trăng 3, và ba bốn thủy điện khác nữa, trên con sông này, hồi hộp, lo âu, vỡ òa, tức tưởi.

          Chả phải ngẫu nhiên mà người ta gọi miền Trung là khúc ruột. Cái khúc ruột ấy năm nào cũng khiến ta quặn đau, năm nào cũng khiến ta thắc thỏm, lo sợ...

          Và năm nay thì nó dữ dội hơn nhiều.

          Tháng này, nhà tôi giỗ mẹ tôi.

          Nhớ cái năm mẹ mất cũng mưa gió tơi bời lắm. Đưa mẹ lên nghĩa trang độn cát tất cả mặc áo mưa. Những vòng hoa sũng nước.

TÉ RA CỤ NGUYỄN TRI PHƯƠNG ĐANG NẰM Ở PHONG CHƯƠNG

 

Thứ 2, lại là bài nhà cháu ở Reatimes, gốc Ở ĐÂY ạ.

Quê tôi ở làng Thế Chí Tây, huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Nó là một trong 5 xã ven phá Tam Giang, được gọi là Ngũ Điền. Ngày xưa nhắc đến Ngũ Điền là nhắc đến một vùng 5 xã nghèo khổ khó khăn gồm Điền Hương, Điền Môn, Điền Lộc, Điền Hòa, Điền Hải. Thế Chí Tây là tên cũ của Điền Hòa. Mỗi lần từ Huế về quê có mấy đường gồm đường thủy, là đi đò từ bến Đông Ba, chạy xình xịch 4 tiếng về tới làng. Đò chật ních, sặc mùi thuốc rê và cá tôm. Đường bộ thì hoặc qua đò Vĩnh Tu, đọan này phá rộng, từ bên này sang bên kia bờ mênh mông cả cây số duềnh doàng sóng. Và đường nữa thì chạy dấn lên tận Phong Điền để qua đò Đại Lộc. Con đường này hết sức lồi lõm, chạy qua xã Phong Chương, đất đỏ và cát trộn lẫn, và tôi thấy vùng này còn nghèo hơn ngũ điền nhiều.

HUẾ PHẢI RI NÌ...

 

          Bài này tôi được một ban biên tập một cuốn sách về Tố Hữu đặt viết nhân kỷ niệm 100 năm sinh ông. Thôi cái gì qua thì cũng đã qua, cái gì còn thì còn. Chửi bới thì cũng thế mà hân hoan như xưa thì chả ai làm nữa. Tôi viết dưới góc nhìn của tôi, một người nhỏ hơn ông nhiều tuổi và cũng từng hân hoan đọc/ học thơ ông, rồi lại bẵng đi...

----------------------

NHỮNG VỈA HÈ CAO NGUYÊN

 

          Nước ta, có vẻ như vỉa hè nó trở thành một phần của đời sống thành phố. Có người còn khái quát nó lên thành... văn hóa vỉa hè. Năm nào đấy, thủ tướng Võ Văn Kiệt ra nghị định về vỉa hè, thực ra là làm sao để đường thông hè thoáng. Thế là hàng loạt ngôi nhà bị đập, trả vỉa hè cho người đi bộ. Nhưng, đâu như chỉ vài năm, vỉa hè lại... như cũ. Rồi chuyện anh Đoàn Ngọc Hải, phó chủ tịch quận 1, trực tiếp đi giải phóng vỉa hè cũng rộ lên tiếng vào lời ra, và cuối cùng thì, thành phố HCM điều ông sang vị trí khác, và ông, giũ áo từ quan, về chạy marathon và làm từ thiện.

LẠI VẨN VƠ CÀ PHÊ, VÀ KHÔNG CHỈ CÀ PHÊ

 

          Tôi nghiện cà phê, làm gì thì làm, ăn sáng xong là phải một cữ.

Xưa vào quán, nhân viên hỏi: Anh uống gì, đen, sữa, nóng đá? chỉ 4 loại ấy, tức cà phê đen nóng, đen đá, cà phê sữa (ngoài Bắc gọi là nâu, dựa theo màu) nóng hoặc đá.

Nay thêm: cà phê nguyên chất hay cà phê trộn, pha máy hay pha phin???

Tức là đang có sự "đổi mới" quyết liệt từ cà phê.

NĂM BÀI THƠ

 

          Giờ lại đổi cách post thơ lên web ạ, cứ chùm 5 bài một post. Lần trước post một lần 15 bài, thấy nó... hơi tham, rút kinh nghiệm, giờ 5 bài 1 cho nó... vừa miệng. Và theo thứ tự thời gian lưu trong Documents.

LÒNG TỐT VÀ THỊ PHI

 Như thường lệ, sáng thứ 2, bài nhà cháu trên Reatimes ạ, GỐC Ở ĐÂY

Phải nói ngay thế này, tôi là người từng không ưa anh Hải, Đoàn Ngọc Hải ấy, cái thời anh ấy làm phó chủ tịch quận 1 đi dẹp vỉa hè ấy. Không phải phản đối việc dẹp vỉa hè, dù quả là, xung quanh vỉa hè còn rất nhiều chuyện vân vi. Chả phải ngẫu nhiên mà người ta, cả người nước ngoài, nâng cái món vỉa hè Việt Nam thành hẳn... văn hóa vỉa hè.  Việt Nam xuất phát từ nền kinh tế tiểu nông, tiết kiệm từng thước đất, nên cái việc để những vỉa hè thẳng băng, sáng loáng, rộng rinh... nó như là... trái khoáy, như là trêu người. Vỉa hè thì có khác quái gì... bờ ruộng, là đã từng có ông bạn tôi nói thế. Bờ ruộng thì mỗi bên mỗi lần làm cỏ vạc một ít, nên cuối cùng nó mỏng như cái... lưỡi dao, đi trên ấy rất khó, dù một trong những mục đích của nó là để đi. Ông Hữu Thỉnh có câu thơ rất hay về bờ ruộng: "vạc mảnh bờ con cua mất quê/ rau đay làm lẽ thuở tôi về", là từ cái đoạn bên nào cũng vạc bờ ấy. Riết rồi quen, người ta thấy cái việc nhấp nhổm vỉa hè nó như là... đặc sản. Ra nước ngoài, thấy vỉa hè trống trơn, cứ chèm chẹp thèm một góc vỉa hè mà khề khà ly cà phê hay là chai bia cỏ, ngắm phố, ngắm người và... hít bụi.

XIN HÃY BỎ ĐI NHỮNG VÔ BỔ, HÌNH THỨC...

Không ai phủ nhận chuyện thi đua nhưng ở nhiều cơ quan, đơn vị cơ sở, thì có vẻ càng ngày phong trào này càng trở nên sơ sài và hình thức. Không chỉ thế, có trường hợp, việc này trở thành sự hành hạ nhau mỗi cuối năm và là lý do để người ta trù dập nhau.

CHUYỆN NHỮNG NGHỆ NHÂN DÂN GIAN TÂY NGUYÊN

 

          Hôm nọ, cần người làm cho cái cây nêu trong khu du lịch Một thoáng Việt Nam mà tôi đương phục vụ ở đấy, thông qua một nghệ sĩ Nhiếp ảnh mà "thuộc chuyện buôn làng hơn chuyện nhà mình", tôi vời được 2 ông người Jrai là Yoan và Yai xuống Củ Chi. Sắp xếp xong chỗ ở, 2 ông ra ngắm chỗ sẽ đặt cây nêu, thảo luận một hồi, rồi xách dao đi một vòng khu du lịch, đi qua khoảng... 100 bụi tre thì dừng lại ở một bụi có cây tre cao vút. Thảo luận một hồi nữa, bằng tiếng Jrai, tất nhiên, 2 ông bắt tay nhau rồi cùng chỉ vào cây tre ấy, ra hiệu cho tôi là sẽ dùng cây tre ấy làm cột nêu. Và chui vào chặt.

ĐẠO VĂN VÀ... KHỦNG BỐ

Bài đã đăng trên Reatimes, Ở ĐÂY, mang về trang nhà để lưu. 

------------- 

 Ngày xưa chưa có mạng, không biết chuyện đạo văn như thế nào, chứ từ khi mạng xã hội, nhất là khi ông Google sinh ra hệ thống tìm kiếm toàn cầu, rồi facebook phát triển, thành một tờ báo không lồ với hàng triệu tờ báo con thì rất nhiều chuyện cười ra nước mắt xung quanh đạo văn. Cũng không hẳn ngày xưa không bị phát hiện. Nhớ năm nào đấy, báo tết của một tỉnh in bài thơ "Viên xúc xắc mùa thu" của một tác giả lạ hoắc. Thời gian êm đềm đến lúc một nhà thơ, khi ấy còn trẻ, phát hiện, ơ bài này là của Hoàng Nhuận Cầm mà. Sau đấy, cả "tác giả" và người chịu trách nhiệm cho đăng, đã sử dụng rất nhiều biện pháp để chày bửa chuyện này, và khủng bố người phát hiện.

NGUYỄN LƯU, GI GÌ CŨNG GIỎI...

TỪ CHUYỆN CHÙA KỲ QUANG 2.

 Bài của nhà cháu hôm nay đăng ở mục "Kính đa tròng" báo Dân Việt ạ, link gốc Ở ĐÂY. Bản nhà cháu là bản full ạ.

-----------------

 Hồi nhỏ, tôi theo nhà máy của mẹ sơ tán về làng Phong Mục của xã Châu Lộc, Hậu Lộc, Thanh Hóa. Khu tập thể làm từng dãy nhà tranh tre nứa lá ngay rìa khu nghĩa địa của làng. Trẻ con bé tí, chưa biết sợ là gì. Lâu lâu lại thấy đám ma cờ phướn khăn trắng áo xô với những người đàn bà tóc tai xõa xượi đi sau mấy ông khiêng hòm người chết ra nghĩa địa. Rồi khoảng tầm 3 hoặc 4 giờ sáng, thi thoảng lại chứng kiến những cuộc bốc mộ. Cũng về sau mới biết, làng có 2 khu nghĩa địa. Khu này là trên đồi, trồng toàn cây sở. Còn khu nữa, ở cái gò khá to ở giữa đồng. Khu này chi chít mả. Chôn phải mùa lụt thì thôi rồi, phải dùng mấy cây tre đóng thành néo dìm quan tài xuống rồi lấp đất, chính thức là lấp bùn lên, rồi vẫn phải dùng tre đóng cọc ràng lại không thì quan tài nó... nổi lên. Phong tục miền Bắc là chôn 3 năm thì "thay nhà", "sang cát", tức là bốc mả, chuyển xương cốt sang tiểu sành. Phải đến khi đưa các cụ sang tiểu sành thì mới an tâm, mới coi như là lo xong việc cho các cụ. Tôi từng chứng kiến những cuộc "chuyển nhà" ở ruộng như thế. Người ta mang theo cả xô để... bắt cá trê và ếch trong mả.