Hồi ấy ở ngành điện, “to” nhất là bộ phận đường dây. Có lần Đài phát thanh (hồi ấy chưa có truyền hình) họp tổng kết năm, anh Xuân Phát, trưởng phòng biên tập làm MC, lên “tuyên bố lý do”: Được sự cho phép của Tỉnh ủy, ủy ban tỉnh, sự đồng ý của Ty Tài chính và... điện lực, hôm nay đài tổ chức hội nghị... Cả hội trường phì cười và vỗ tay.
Liên tục những ngày qua xảy ra các vụ cháy lớn, chết nhiều người, có thể gọi là thảm kịch, tới mức thủ tướng Phạm Minh Chính phải tổ chức ngay một cuộc họp trực tuyến toàn quốc bàn riêng về... cháy. Tôi mới đọc một tài liệu, thấy thống kê có tới 45% nguyên nhân các vụ cháy là do điện.
Vụt trong tôi cái thời, Gia Lai nói chung, Pleiku nói riêng, điện là nỗi thắc thỏm mỗi ngày của từng người, từng nhà, từng khu vực.
Lâu rồi không được nghe cái tiếng hân hoan bừng lên ngay cùng lúc của hàng trăm con người, hàng trăm bộ ngực, hàng trăm nỗi khát khao được ban phát bất ngờ: Điện, khi mà đang tối âm u thế tự nhiên... có điện.
Cái thời ấy quả là rất buồn cười. Điện thì thiếu mà nhu cầu ngày càng tăng, mỗi nhà phải tự cứu mình bằng cách sắm cái Survolteur (thực ra tôi cũng không tin lắm là mình viết thế có đúng không, vì khi ấy mỗi người gọi mỗi cách, người gọi cái sút, người cái sụt, người cái suýt, cái sẹc... hầu như nhà ai cũng phải có nhưng mỗi người gọi mỗi cách. Nó là cái biến thế chứ không phải là ổn áp như Lioa sau này, chức năng duy nhất là tăng điện lên chứ không giữ bình ổn hoặc hạ xuống. Muốn hạ thì nó réo lên như cứu hỏa mỗi khi điện lên quá 220v). Hồi ấy bóng neol chưa có, mà có cũng không sử dụng được vì điện yếu nó không thể sáng, chỉ có con chuột chớp chớp thôi, mà toàn dùng bóng tròn, sử dụng sợi tóc, lại càng tốn điện. Điện 220 vôn nhưng dùng bóng 110 vôn thì nó sáng là vừa, nhưng nửa đêm nó lên gần 220 thì bóng cháy.
Mà buồn cười, điện đã thiếu và yếu thế nhưng đa phần lại dùng bếp dây ma xo, là loại nó ngốn điện như thuồng luồng uống nước ao. Nhà có điều kiện thì mua cái bếp hoàn chỉnh, có cái vành gang và khuôn đất có rãnh để đặt dây ma xo vào. Nhà không, nhất là cánh ở tập thể thì dùng viên gạch, lấy dao đẽo thành các rãnh rồi đặt dây ma xo vào, tự nối điện, cũng thành bếp. Lúc nấu bếp ma xo ấy thì cái biến thế phát huy tác dụng. Đa phần các nhà trong khu tập thể chỉ kéo dây nóng về, dây mát thì... nối ra bờ rào, hồi ấy toàn dây kẽm gai, hoặc chôn cái cọc sắt, tối cứ thấy đỏ lừ, mà sao không ai bị giật cũng chả thấy bị cháy hihi.
Hồi ấy ở ngành điện, “to” nhất là bộ phận đường dây. Có lần Đài phát thanh (hồi ấy chưa có truyền hình) họp tổng kết năm, anh Xuân Phát, trưởng phòng biên tập làm MC, lên “tuyên bố lý do”: Được sự cho phép của Tỉnh ủy, ủy ban tỉnh, sự đồng ý của Ty Tài chính và... điện lực, hôm nay đài tổ chức hội nghị... Cả hội trường phì cười và vỗ tay.
Các anh đường dây oai tới mức, bất cứ sự kiện gì các anh ấy cũng có giấy mời. Có lần có cuộc biểu diễn nội bộ phục vụ khách và “phúc khảo” một vở cải lương ở hội trường 2/9 mới khánh thành, mấy anh công nhân đường dây đòi vào, bảo vệ không cho, các ảnh tuyên bố: về cúp điện cho biết tay. Và 15 phút sau điện cúp tối om thật. Lần khác một cuộc gì đấy, có mặt cả bác giám đốc điện lực ở đấy, mà mấy anh công nhân không được vào, họ cũng... cúp điện, ông giám đốc hộc tốc ra lấy xe phóng về xử lý...
Nhà nào có việc, cũng phải “có nhời” với mấy anh công nhân điện lực, không thì sắp vào sự kiện là... bụp. Còn các cuộc biểu diễn ở sân khấu ngoài trời “chùa Hộ Quốc” thì đương nhiên là phải “có nhời” đậm rồi.
Nhưng dân ta cũng kinh. Cái khu tập thể tôi ở đường Trần Hưng Đạo ấy, nhà nào cũng nuôi heo. Cứ đi ngủ là bắc nồi cám heo to vật lên cái bếp dây ma xo ấy, cắm điện, sáng dậy thì cám vừa chín, cho heo ăn xong rồi chủ nhịn đói đi làm. Xâm xẩm tối nào cũng có vài ông mò mẫm đi nối dây điện. Khu này bị cúp thì nối sang khu khác. Rồi dây bị hở, bị đứt... Cũng không nhớ là hồi ấy ngành điện thu tiền kiểu gì, nhưng đa phần là được xài vô tội vạ, dù cả thị xã cứ lom đom như đèn hột vịt, và ai cũng biết đấy là... điện đang sáng.
Hồi ấy ba vợ tôi là giám đốc chi nhánh điện Ayun Pa, được báo Nhân Dân về viết bài ca ngợi là nơi điện đủ 24/ 24. Và ông được phong là chiến sĩ thi đua toàn quốc (nghe nói là anh hùng, nhưng sát ngày có cái đơn nặc danh, thế là hạ một bậc). Điện đủ 24/24 đã được phong anh hùng thì thấy hồi ấy điện nó quý tới như thế nào? Ở Pleiku chỉ có một số cơ quan quan trọng là có điện 24/24, tất nhiên là có tỉnh ủy, Ủy ban, công an, quân đội, có cả cơ quan vợ tôi là Trung tâm y tế dự phòng vì phải trữ thuốc trong tủ lạnh, nhưng thực ra, vẫn bị cúp như thường.
Nhưng lạ, hồi ấy ít cháy như bây giờ dù hệ thống điện “mỏng manh dễ vỡ” như tôi kể, tức nó cứ chằng chịt và tự mắc. Còn nhà thì đa phần là vách ván, mà toàn ván thông thì phải. Loại này mà bén lửa thì đượm phải biết. Mấy đứa độc thân ở Ty Văn hóa hút thuốc mà không có bật lửa còn lấy cái ruột bút chì quấn 1 đầu vào dây điện, khi nào cần lửa dí tiếp một đầu dây điện nữa vào phía kia, nó đỏ lừ lên, châm thuốc xong lại thả lòng thòng thế?
Và xin mắc được cái đồng hồ thì là trần ai khoai củ. Đích thân giám đốc duyệt đơn. Tôi nhớ khi xin mắc đồng hồ cho cái phòng tập thể, đã có “tay trong” rồi, chỉ cần làm cái đơn đưa cho “tay trong”, thay vì anh hành chính ký xác nhận rồi đóng dấu, lại thòng thêm câu cho nó “quan trọng”: anh VCH là người sáng tác, cần làm việc ban đêm, kính mong được giúp đỡ. Ông Ng Ng là giám đốc khi ấy bảo thế thì mình ông sáng tác làm việc đêm à, người khác không à. Không duyệt. Thế là về làm lại đơn, nói ông hành chính: Anh chỉ ký đóng dấu thôi, không cần viết thêm gì?
Mà tôi có tới mấy người nhà làm trong ngành điện khi ấy...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét