Một ngày đẹp trời, tôi nhận
được thông tin mình sẽ tham gia một đoàn nhà văn Việt Nam đi nước ngoài. Đi nước
ngoài đối với nhà văn Việt Nam thời ấy là một vinh dự tự hào, một cơ may, nói
chung là cái gì đấy rất oai, bởi nó là một sự mở ra thế giới, một sự tự mở mắt
mình...
Chúng tôi đi dự liên hoan
thơ thế giới do Ấn Độ tổ chức tại Kolkata. Nhà thơ Hữu Thỉnh, chủ tịch hội nhà
văn điện từ Hà Nội: Hùng ơi, ông sẽ làm trưởng đoàn nhé. Tôi hốt hoảng: Anh ơi,
em tiếng tăm chả biết, tài năng thì loàng nhoàng... làm trưởng đoàn thế nào được.
Tiếng anh Thỉnh cười trong điện thoại: Yên tâm, có em Di Li làm phiên dịch rồi.
Thì tôi nghĩ về Di Li như thế,
và hăm hở đi...
Tức là Di Li rất tháo vát.
Chị liên hệ trước sang Ấn Độ lo hết mọi chuyện, từ nhờ ni cô bên ấy thuê xe,
tìm hiểu địa điểm, lộ trình, tính toán tiền nong... chúng tôi chỉ mỗi việc đóng
tiền, rồi đi.
Đêm đầu tiên ở Ấn Độ, ngồi
nhìn Di Li xòe... chân đếm tiền, cả đô la và rupi, thú thật là tôi... kinh hãi.
Ơ cái con người xinh đẹp nhường kia, yểu điệu yêu kiều nhường kia, tài năng nhường
kia, sang trọng nhường kia... giờ cũng ngồi xoe xóe đếm tiền, thi thoảng còn...
cho ngón tay lên miệng để trơn tay dễ đếm. Kinh hãi là thán phục chứ không phải
kinh hãi nghĩa đen.
Chưa hết, chị còn phiên dịch
cho tôi và anh em trong đoàn. Một lần tôi ngồi nói chuyện, tức làm việc, với một
đối tác Ấn Độ, ông này có chân trong ban tổ chức liên hoan thơ, và ông ta hẹn
tôi làm việc để gút giờ giấc kế hoạch gì đấy. Tất nhiên là Di Li ngồi cạnh
phiên dịch. Một lúc, đang mặn chuyện, tôi quay sang hỏi Di Li, ông này vừa nói
gì đấy em? Nàng ngơ ngác một lúc rồi cười rất tươi: ơ em không biết.
Chưa hết, nàng còn là người
trực tiếp chăm sóc nhà thơ đàn... u, Phan Thị Thanh Nhàn, 2 u con nhà này đi
đâu cũng cặp nhau. Mà "u Nhàn" thì hay quên, nên mọi sự Di Li phải lo
hết, thế mà cũng còn nhiều vụ tóe khói vì lo cho u, ví dụ đã từng lục tung sân
bay tìm cái vé máy bay của nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn, mà giờ bay đã cận kề,
tôi đã đưa ra phương án là... gửi chị lại đại sứ quán, tính sau. Di Li bảo thế
thì em cũng ở lại. Chợt nhớ, tôi hỏi, kiểm tra ở cái va ly hành lý ký gửi chưa?
Mở ra, cái vé máy bay được quấn con dao cất trong ấy, chuẩn bị gửi...
Và sau này thân rồi, vào
facebook của Di Li thấy chị hết sức diện, đài các trong các cuộc đi nước ngoài
thường xuyên liên tục của mình. Nhưng lạ, lần đi Ấn Độ ấy, chả hiểu sao Di Li rất
loàng xoàng trang trang phục, thậm chí tất thì rách mà giày thì long đế... Cũng
sau mới biết, dân phượt chuyên nghiệp là thế. Khi đi chị mang theo rất nhiều quần
áo, chỉ vài bộ xịn để chụp ảnh thôi, còn toàn loại mặc vài lần thải luôn. Có lần
chị hóm hỉnh nói, quần áo giày dép của em gửi khắp từ Âu sang Mỹ qua Phi tới Á.
Hôm rồi đi Tây Tạng 1 tháng em mang cả thảy 4 vali đi rồi lúc về vứt ba chỉ còn
một. Như thế để khỏi phải nô lệ của đồ đạc, đỡ thất lạc, mất mát, đỡ lo ngay
ngáy và di chuyển nhiều k phải mang vác.
Thì cứ tưởng đầu tắt mặt tối
thế, hở ra là ngủ thế, cả trên xe xuyên Ấn Độ lẫn ngồi chờ ở sân bay bởi mệt nhọc
với biết bao việc không tên của một người biết tuốt làm tuốt trong một cái đoàn
nhà văn 7 người hết sức ngơ ngác và rất thích... cãi nhau... thì về nhà, thoát
ra được cái cảm giác Ấn Độ là mừng húm rồi. Té ra không phải thế. Chị viết. Viết
rất tinh tế, rất bài bản, rất sâu sắc. Và hài hước nữa. Kể chuyện cứ như chơi.
Cái món du lịch ẩm thực ấy, nếu không hiểu biết sâu và rộng để mà liên tưởng,
mà so sánh món này món kia, xứ này xứ kia, người này người kia... như kiểu vừa
nêm gia vị hợp khẩu vị lại vừa trình bày món ăn cho bắt thị giác ấy, thì chỉ là
tả lại món ăn một cách rất thô, đọc chán chết. Nhưng với Di Li chị biến nó
thành những bữa tiệc, tràn đầy ánh sáng và biểu cảm văn hóa. Nó trở thành một
thiên đường lộng lẫy, mới lạ, thơm ngon và sang trọng, gần gũi.
"Nhà cửa truyền thống của người Nhật cũng tối
giản tới mức hầu như trống rỗng, cơ bản chỉ cần chiếc chiếu Tatami đã đủ thành
phòng. Ngay cả nghệ thuật kiếm đạo của các Samurai còn… tối giản đến độ vừa rút
kiếm ra khỏi bao là chém chết luôn đối phương, khỏi cần thủ thế, lừa miếng, múa
may nhiều lời. Nên xem biểu diễn võ Teakwondo hay Karate thì ngoạn mục chứ xem
kiếm đạo Nhật Bản, người không hiểu chỉ thấy mắc cười. Diễn chi đâu mà rút kiếm
khỏi bao chém phát rồi chào khán giả. Mất chưa đầy giây. Nhưng để thực hành được
một Ikebana tuyệt sắc từ mấy cành cây nhặt nhạnh ngoài vườn; để làm dậy chất
thiền đầy triết lý mà thanh khiết từ thiên nhiên sống động của thơ Haiku; rồi để
tu tập kiếm pháp vi diệu như thiền mà nhanh chớp giật khiến địch thủ phải kinh
hoàng, chưa kịp chớp mắt đã thấy hồn vía thăng thiên thì công khổ luyện ấy
không thể tính bằng ngày, bằng tháng, bằng năm mà phải tới nửa đời người".
Đấy, để nói về món Sushi mà lan sang tận... kiếm thế đấy, rồi lại trở về ngọt sớt
Sushi. Tôi có thời gian mấy tháng làm cho một khu du lịch năm sao, ăn năm sao ở
năm sao. Vấn đề là trong mấy chục món buffet hàng ngày, luôn có Sushi. Giá kể,
đọc cuốn này của Di Li trước có khi tôi ăn đã... ngon hơn...
"Này nhé, người Việt tư duy giản đơn và lối sống giản đơn
nên vừa nhìn món ăn là biết ngay nó được chế biến từ loại thực phẩm gì. Rau muống luộc
là từ... rau muống. Đậu phụ rán là từ đậu phụ. Thịt lợn rang là từ thịt lợn. Cá
kho là từ cá. Thức nào ra thức nấy. Ngay cả nhân nem rán nếu nhai kỹ cũng suy
ra được thành phần. Còn nhìn bát cà ri Ấn và hàng loạt những món ăn sền sệt
khác, đố bạn luận ra được chúng pha trộn từ hàng chục loại thực phẩm và gia vị
nào. Người Ấn vô cùng khó hiểu, và đồ ăn của họ cũng huyền bí không kém. Ngay cả
khi kết thúc bữa ăn, chỉ ở những nhà hàng sang trọng, người phục vụ mới bưng ra
một đĩa hạt màu cốm trộn lẫn những tinh thể trong vắt óng ánh. Người ta bảo
chúng tôi cho vào miệng nhai. Nhai kỹ thấy có vị ngọt và cả vị… kem đánh răng. Ấy
là thứ để làm sạch miệng, thơm miệng, hỗn hợp của đường phèn và hạt bạc hà.
Nhai một nhúm thôi là có thể thay thế hoàn toàn cho việc phải đánh răng. Tôi
thích Ấn Độ ở cách ấy, ở sự kỳ lạ, bí ẩn với những điều chưa từng được mắt thấy
tai nghe bao giờ, dù chỉ là một nhúm hợp chất để làm sạch răng."...
Đấy là viết về cà
ri Ấn Độ, nó có còn là cà ri nữa đâu, vượt lên cà ri, nó là văn hóa, vượt lên cả
văn hóa, nó là những bí ẩn chưa giải mã mà con người luôn luôn thèm khát kiếm
tìm. À, ít nhất nó còn giải thích thêm điều này, rằng thì là tại sao, khi tôi
nhờ chị ngồi bên dịch thì chị rất chăm chú nhưng rồi "Ơ em không biết".
Cái không biết và biết của chị nó hết sức khôn lường. Sau những chuyến đi, có hẳn
một cuốn sách ẩm thực (nghe nói còn vài cuốn nữa) thì cái biết, cái hiểu, cái
đam mê, cái chằng chéo, cái tài hoa thông minh... nó đành phải hiển hiện, qua
chữ, tất nhiên...
Nhớ lại chuyến đi
cùng sang Ấn Độ, đọc bản thảo cuốn sách chị sắp in "nửa vòng trái đất uống
một li trà", lại ước ao được đi du lịch cùng chị, một ước ao hết sức thánh
thiện và trong veo...
Bonus: Đoạn sau
này không có trong bài báo:
Trên đường bay từ
New Dehli về Việt Nam, lúc 0h sáng, phía dưới là đại dương đen ngòm, máy bay ở
độ cao 11 ngàn mét, nhà cháu bị... xỉu. Triệu chứng là lạnh toát nhưng mồ hôi đầm
đìa, người mệt xỉu. Và quan trọng nữa là bụng thì đau quặn, miệng thì muốn nôn,
dân ta gọi là miệng nôn trôn tháo. Khều em Di Li lúc này đang ngoẹo đầu ngủ rất
ngon, rồi cầm tay em (sướng thế nhưng lúc ấy chịu không thể có cảm giác gì) đặt
lên trán, và em hiểu ngay vấn đề. Báo động nóng cả đoàn khi ấy ngồi rải rác ở mấy
hàng ghế. Nhà thơ PGS TS Nguyễn linh Khiếu được đổi chỗ cho nhà thơ Phan Thị
Thanh Nhàn để... tiện phục vụ nhà cháu. Nhà cháu ra hiệu cho Di Li gọi tiếp
viên. Cô tiếp viên người Thái đến đứng xì là xì lồ một lúc rồi bỏ đi, Di Li dịch
lại là cô ấy nói việc này ngoài khả năng của tổ bay. Việc này thua hàng không
VN, ít nhất tiếp viên VN sẽ phát loa cho hành khách, có ai là nhân viên ngành y
hoặc biết việc, nhờ giúp đỡ, nhà cháu từng chứng kiến. Ở đây Khiếu và Di Li mỗi
người một bên dìu nhà cháu vào toilet. Để vừa thổ vừa tả được trong cái toilet
máy bay chật chội là cả một... tài hoa khi mà người thì vẫn tiếp tục lả đi và mồ
hôi thì ướt hết áo. Di Li tỏ ra là một chỉ huy tuyệt vời khi ra những khẩu lệnh
rất ngắn nhưng đanh thép: Không được đóng cửa (là lệnh cho nhà cháu). Anh bên
này (là cho Khiếu). Anh nhìn vào xem thế nào (Vẫn cho Khiếu), he he nhà cháu
ngượng chết đi được. Lần thứ 2 được những người nổi tiếng cho tè và ị. Lần trước
là ở bệnh viện Trung ương Huế, nhà cháu bị cơn đau quặn thận. PGS, nhà thơ Hồ
Thế Hà cùng 2 học trò là Ths Hoàng Đăng Khoa và TS Phan Tuấn Anh đưa vào cấp cứu,
và nhà cháu... buồn tè, he he. Đau chết cha chết mẹ nhưng nhà cháu vẫn cương
quyết lật người sang tè chứ cương quyết không tô hô. Nhưng mấy ông kia... cầm
bô cho tè. Ngồi cả tiếng trong ấy, thấy ngại quá nên thều thào kêu, Di Li và
Khiếu lại dìu về ghế, nhà cháu lả đi tiếp...
1 nhận xét:
Bác viết đã hay, DiLi viết về ẩm thực (bác trích dẫn) nó còn hay hơn.
Đăng nhận xét