Tôi vừa có chuyến trở lại Chư Prông, xuyên qua thị trấn, lên Ia Lâu, Ia Mơ, đường thênh thênh, ô tô phóng vèo vèo, trống trải. Trên xe kể cho mấy đồng nghiệp trẻ về chuyến đi, cũng trên cung đường này gần... 40 năm trước.
Cuối năm 1984, 3 năm sau khi lên Pleiku nhận công tác, tôi đương lang thang ở huyện Chư Prông, chính xác là ở làng Bạc, cái làng rất nổi tiếng ở huyện này bởi nó có những con người lạ kỳ và câu chuyện cũng lạ kỳ, thì gặp chị Rơ Lan H’Bình, chủ tịch huyện. Chị bảo mai chị đi 2 xã vùng sâu là Ia Mơ và Ia Lâu, rồi lên đồn biên phòng chúc tết, có đi cùng không? Tôi mừng quýnh. Nghe tên 2 xã này từ lâu nhưng chưa biết cách nào để vào, bởi vào đấy hết sức trần ai khoai củ, phương tiện không có mà lại còn Fulro nữa.
Mùa khô. Chư Prông là vùng đặc trưng đất đỏ Bazan. Gió ù ù thổi và bụi đỏ bay mù trời. Hầu như không ai dám mặc quần áo màu sáng, đi xe máy xe đạp thì mặc áo mưa kín mít dù... không mưa, người cứ như một cây bụi rừng rực đỏ. Mờ mờ sáng chúng tôi khởi hành, chiếc U oát chở tổng cộng 7 người chưa kể lương thực và đồ dùng mang theo. Lái xe có một khẩu AK để ngay bên ghế lái. Theo thông tin anh em ở huyện cho biết, anh lái xe này là loại kỳ cựu, tài năng mọi nhẽ, từ chuyện lái xe như múa, sửa xe giỏi, nhớ đường như rô bốt tới xử lý các phát sinh trên đường...
Rừng khộp mùa khô đẹp mê người. Trên xe mọi người rì rầm nói chuyện, tôi lặng lẽ lẽ ngắm rừng khộp ban mai. Hồi ấy tôi vẫn tưởng khộp là một loại cây, nên từng làm bài thơ có câu “những cây khộp già đăm chiêu trong chiều vắng”, mãi sau mới biết, nó là một loại rừng nghèo. Nghèo nhưng vẫn là rừng với tất cả những tiêu chí của rừng gồm nhiều tầng, nhiều loại động thực vật sinh sống, và quan trọng nữa, cũng sau này tôi mới biết, nó làm chức năng điều tiết môi trường, là cái thùng tô nô khổng lồ chứa nước cho đồng bằng.
Bụi đỏ ngập bánh xe, tài xế xoay kính lật cho mở chứ không đóng, anh giải thích: như thế bụi vào rồi ra chứ không thì nó đóng tảng trong xe. Xe U oát khác xe bây giờ, có cánh cửa nhỏ để lật, và về cơ bản nó hở thông thống từ sàn, từ capo chứ không kín mít như xe đời mới. Muốn mát thì tài xế độ thêm cái quạt nhỏ gắn bên cạnh vô lăng, nó quay vù vù để xua bụi nhưng mặt mũi quần áo ai cũng đỏ quạch. Mà hồi ấy cũng chưa có phong cách đeo khẩu trang như bây giờ, nên không chỉ mũi, tai, mà ngay cả miệng và mắt cũng đầy bụi. Mũi thì khỏi nói, bụi bám cả tảng trông mặt nhau rất buồn cười.
Bỗng khực khực khực, xe gằn lên rồi dừng lại. Sa lầy rồi, tài xế kêu lên rồi nhảy xuống. Lâu nay tôi mới chỉ thấy xe sa lầy vào mùa mưa, bánh xe quay tít trong bùn. Giờ xe mắc lầy giữa mùa khô, bánh xe cũng quay tít trong... bụi. Té ra cái đường sống trâu, bụi phủ bằng lì, gầm xe mắc vào cái sống trâu ấy, còn bánh thì “bơi” trong cái rãnh đầy bụi. Trên xe thời ấy luôn có xẻng, dao và chiếu để xử lý sự cố. Chiếu để trải dưới gầm xe, lái xe bò vào ngửa mặt lên sửa, còn xẻng để cứu xe bị sa lầy, dao để chặt cây. Chúng tôi xúm vào chặt cây thả xuống rãnh cho bánh xe bám, còn lái xe thì bạt bớt sống trâu cho bánh xe chạm đất. Trong lúc chúng tôi cùng lái xe loay hoay thì chị Bình đứng ngó ra xung quanh, một lúc chị kêu: Mình sang đất Campuchia rồi. Mọi người, nhất là tôi, giật mình. Mới ở xuôi lên, lại là xứ có nhiều người vượt biên nên tôi hiểu sự nguy hiểm khi lạc sang biên giới nước bạn, trong khi lái xe reo lên, may quá, thế gần đây có cái suối, mình tới đấy... nấu cơm ăn.
Rừng miên man, đường chằng chịt, là đường mòn, xe cứ thế bò, chỉ những người như chị Bình với lái xe mới biết hướng mà đi. Vâng, sau chị Bình bảo căn hướng thôi chứ có đường đâu, cứ chỗ nào lách được thì đi thôi. Thế nên lạc cũng chả có gì lạ. Và cũng mới biết, lạc ở huyện biên giới này là bình thường.
Thăm 2 làng sát biên và chúc tết đồn biên phòng xong, chúng tôi về.
Lần này đi đường khác.
Chiều đẹp mê hồn. Mặt trời vàng và đất đỏ. Những cây dầu cao vút, cỏ lau vươn cả vào cửa xe. Thi thoảng gặp một con thỏ rừng ngơ ngác giữa đường, hoặc một con nai nhún mình phóng vèo qua đường...
Cái Uoat chất 12 người vì có thêm mấy người đi nhờ về thị trấn để ra thị xã (Hồi ấy chuyện xe xuống cơ sở rồi chở người đi nhờ lên là điều bình thường, chứ nếu không, cả tháng cán bộ dưới cơ sở, nhất là giáo viên, không thể về nhà, và cái xe U oát chở hàng chục người cũng là... bình thường), riêng ghế trước là 3 người, có chị Bình, tôi và một người nữa. Thò tay ra ngoài cái miếng kính lật đặc trưng của xe Uoat để giữ nó ngược chiều gió cho gió lọt vào trong xe, tay tôi bị cỏ lau cứa rất xót. Chính lúc ấy, tôi thấy một cái cổ vằn vện nhô lên sát đường, ngay sát ô tô của chúng tôi. Lái xe cũng nhìn thấy, anh thắng kít lại. Tất cả chúng tôi bàng hoàng nhìn một con hổ rất lớn lững thững và yểu điệu trườn qua đường. Dáng đi của con hổ rất đẹp, rất mềm mại, rất “yểu điệu thục nữ”, đầu nó ngoảnh về phía chúng tôi, bóng tối bắt đầu loang trên đường càng làm bật lên cái màu vàng đen trắng xen kẽ của lông hổ. Chưa bao giờ tôi thấy một con hổ đẹp và uy dũng đến như thế. Trước đấy chỉ thấy nó trong vườn bách thú, trong các rạp xiếc, trong ảnh và trên... tivi. Té ra con hổ trong một chiều cuối năm biên giới Tây Nguyên nó mê hồn nó quyến rũ hơn những gì tôi biết và thấy rất nhiều. Nó vẫn đầy đủ uy lực của một ông chúa tể rừng xanh, nhưng lại vẫn đầy đủ yếu tố trữ tình để mê hoặc con người. Nó ung dung thư thái, tự tin tự tại dù chắc chắn nó hoàn toàn không biết việc anh lái xe có khẩu AK...
Ấn tượng của tôi với Tây Nguyên là từ con hổ lững thững an nhiên chiều cuối năm huyện biên giới Chư Prông ấy và cú “đi lạc” sang đất Campuchia, cú “xuất ngoại” đầu tiên trong đời.
Ảnh rừng khộp Chư Prông ạ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét