Thứ Năm, 20 tháng 10, 2022

TẢN MẠN... CHÁO

         Lại giờ chỗ nào cũng biển cháo lươn Vinh, mà không biết cái làm nên thương hiệu Vinh là con lươn. Và lươn Vinh (và loanh quanh Vinh) giờ không đủ cung cấp cho các quán cháo tại Vinh, nên ăn cháo lươn tại Vinh mà cũng chưa chắc Vinh là thế... Dẫu thế thì các hàng cháo lươn đề biển “Lươn Vinh” vẫn nườm nượp khách mỗi sáng ở hầu như các tỉnh thành trên cả nước.

----------

Hình như món cháo xuất xứ từ Tàu, hay ít nhất là người Tàu hay ăn. Buổi sáng trước khi ăn gì người Tàu cũng làm bát cháo trắng trước đã. Có người bảo là để nhớ về những ngày cực khổ. Nhưng những nhà chuyên môn về... cháo cho là, ăn cháo buổi sáng rất tốt cho cơ thể.

Tôi ở khách sạn, ăn buffet sáng bao giờ cũng làm trước bát cháo trắng với thịt hoặc lạc hoặc ruốc, hoặc trứng muối hoặc ca la thầu... trước khi ăn các món khác. Mấy tháng trời ở khu 5 sao Vinpeal Nam Hội An đều thế, thấy cơ thể sảng khoái, bụng dạ thông thoáng.

Ngày xưa nấu cháo là nghề của rất nhiều dân Việt. Dân gian kể, có ông nông dân Nghệ sốt sình sịch, thò đầu nói vợ: Tao sốt quá, nấu cho tao bò gạo cháo. (Ốm mà ăn hết bò gạo cháo thì là... voi chứ không phải người).

Cháo, gắn với đói, đói mới ăn cháo, vì nấu cháo tốn ít gạo hơn. Và nữa, ốm mới ăn cháo. Dân Thanh Hóa còn nấu cháo rau má. Một bò gạo, một rổ đại rau má, một nồi 20, cho gạo vào ninh nhừ rồi cho rổ rau má vào, không khuấy. Khi ăn lựa dưới đít nồi múc cho trẻ con, người già, còn cả nhà chục người xì xụp rau má lướt qua gạo. Mà lại cũng vẫn không đủ no.

Hồi sinh viên Đại học Tổng hợp Huế, lớp tôi đi lao động Xã hội chủ nghĩa ở nhờ nhà chị kia, cũng rất nghèo, ngoài Quảng Trị. Mưa dầm dề, đói. Xin chị hái rau lang trong vườn luộc ăn, chị cho thêm nửa lon gạo. Đổ gạo vào nấu nồi cháo tướng, cháo chín thì thái rau lang thật nhỏ cho vào, 5, 6 thằng ăn oàm oạp như... lợn.

Cũng sinh viên, toàn ăn độn, có khi độn đến 80%, tức chỉ có 20% gạo. Đứa nào báo cháo phải xin giấy y tế xác nhận ốm mới được ăn cháo.

Cháo có nhiều loại, phăng ra từ cháo hoa, tức cháo nấu gạo không: cháo gà, vịt, cá, lòng lợn, bò bằm, nấm, ếch, nhái, lươn... Chỉ chưa thấy ai nấu cháo... chó. Cháo mèo tôi đã từng nấu phục vụ mấy em sinh viên thời ở ký túc xá 27 Nguyễn Huệ Huế, tôi có kể trong vài bài báo, và giờ mỗi lần có dịp gặp nhau, lôi chuyện cháo mèo một thuở ra kể, các bà mệnh phụ cứ lè lưỡi: eo ôi.

Hồi tôi ngoài Bắc, vùng Thanh Hóa không ăn nhái. Anh em tôi toàn đi bắt nhái về cho vịt/ ngan ăn, con nào con nấy béo mẫm. Thấy mọi người hay nói: cho lên xứ Mường ăn nhái, là kinh lắm. Nghe nói xứ ấy có món nhái ôm măng. Kể xong ai cũng lè lưỡi kinh hãi dù đòi dài đói rạc.

Về Huế mộng mơ xinh đẹp kiêu sa đài các trữ tình sang trọng, bọn nữ sinh viên trong lớp, cầm đầu là một cô lớp phó, lừa tôi ăn bữa cháo nhái đầu tiên trong cuộc đời. Chúng nói là cháo chim. Trời ạ, ngon, thơm, bùi, béo, ngọt... ăn như thần trùng, gần hết chúng mới bảo cháo nhái đấy, thấy ông cứ chê nhái nên phải nói thế để ông ăn, từ mai đi làm mang theo oi bắt nhái nhé. Hồi ấy sinh viên bọn tôi đang đi gặt lúa giúp dân. Và từ hôm ấy tôi phát huy khả năng bắt nhái cho vịt từ hồi nhỏ, để rồi tối nào cũng ăn cháo... chim...

Cũng Huế, có món cháo trắng cá bống thệ, ngon rụng rời. Cá bống thệ kho khô, con cá cong lên, bát cháo trắng sền sệt. Rụng răng vào cả bát cháo. Cá bống sông Trà quê ông nhà thơ Thanh Thảo mà ăn cháo trắng cũng tinh hoa rạng rỡ lắm.

Ngày nhỏ mà ốm, mẹ nấu cháo trứng. Cháo hoa (cháo trắng gọi là cháo hoa), chín rồi thì thái tía tô hành hoa vào bát ô tô, đập quả trứng gà vào nữa, rồi múc cháo trắng vào, trộn đều lên ăn, nước mắm tiêu, ăn đến đâu mồ hôi tháo ra đến đấy. Đa phần là khỏi, nếu chưa khỏi thì... bữa phở nữa là khỏi.

Sang Singapore có món cháo ếch. VN tới giờ món cháo lòng vẫn là khoái khẩu. Cháo lòng phía bắc có vẻ hợp vị hơn cả. Nó có tiết ngột. Lòng luộc khéo để nó trắng và giòn. Ông bạn già ở Hà Nội đương hẹn ra lại Hà Nội ổng đãi món lòng, chỉ ở đấy mới có, số 1 thế giới, mỗi người chỉ... 500K là nhòe. Tôi la làng, 500K mua được 2 bộ lòng. Hắn hếch đôi mày lưỡi mác lên: Bác biết 1 mà chưa biết... 500. Lòng ở đây là những gì ngon nhất của con lợn, mỗi con chỉ lấy được một xíu, phải 500 con lợn mới đủ phục vụ 10 ông, muốn ăn phải đặt trước. Nó đắt là vì thế. Miền Trung có món cháo lòng bánh hỏi, hình như xuất phát từ Bình Định, ăn bánh hỏi ngon nhất, dù nó đầy đủ 1 phần gồm: Cháo, đĩa lòng, đĩa bánh hỏi và thịt. Nhưng cháo nấu nước xương chứ không phải lòng, và lòng thì luộc rất kỹ, dai. Miền Nam thì cháo lòng dứt khoát phải có giá và rau đắng...

Muôn hình vạn trạng cháo. Đầu đèo An Khê (Gia Lai) một thời có quán cháo bò rất ngon, đi đâu về tôi đều ghé đấy làm một tô, siêng thì gọi thêm cái bàn guốc, thấm từ đấu tới... móng chân.

Lại giờ chỗ nào cũng biển cháo lươn Vinh, mà không biết cái làm nên thương hiệu Vinh là con lươn. Và lươn Vinh (và loanh quanh Vinh) giờ không đủ cung cấp cho các quán cháo tại Vinh, nên ăn cháo lươn tại Vinh mà cũng chưa chắc Vinh là thế... Dẫu thế thì các hàng cháo lươn đề biển “Lươn Vinh” vẫn nườm nượp khách mỗi sáng ở hầu như các tỉnh thành trên cả nước.

Thế nên sáng nay, tôi vừa đạp xe thể dục vừa nghĩ sáng nay ăn gì. Chợt nhớ nồi cá cơm khô nước ngọt thần thánh kho chóp môn muối tối qua còn thừa 1 ít. Thồi, mày chết với ông. Quay về bốc 3 nắm gạo cho nồi cơm điện cắm rồi lại đạp tiếp. Đạp xong về xem thì nó lại... như cơm. Lại cho nước thêm. Cứ thế bổ sung nước tới... 7 lần. Té ra tưởng nấu cháo dễ nhất là không phải nhé. Mỗi loại cháo có kiểu nấu riêng. Cháo hoa phải sền sệt, mà muốn nó sền sệt phải... 7 lần thêm nước như tôi vừa làm. Hồi nhỏ nấu cháo bằng rơm, một phát ăn ngay mà giờ bì bõm mãi mới xong, dẫu nồi cơm hiện đại, tất cả đã được tính toán chi li, nhưng té ra nó không có... nút cháo.

Thế rồi, ăn với cái món cá lừng lững nguyên con kho chóp môn muối kia, hết 2 bát ô tô đầy. Có vẻ như ngon bằng mấy phở ra ngoài quán ăn. Tất nhiên, nếu liên tục 1 tuần nó sẽ khác...

Bài trên báo Nghệ An, Podcast ở đây ạ. Báo Nghệ An có quy trình xuất bản khác các báo còn lại, là online chơi trước, báo giấy mần sau, có chi mô nơ?

Cháo hoa cá cơm nước ngọt khô kho chóp môn muối.

                      Cháo chỉ còn... xương

       Báo Nghệ An cuối tuần phát hành hôm nay
            Cháo đậu đen cà muối xứ Nghệ
 

                                                            

 

2 nhận xét:

Nặc danh nói...

Đọc bài của bác rất hay nhưng trên blog em rất lười tương tác. Mần răng hấn tiện ích như trên fb thì tuyệt.

Nặc danh nói...

A huhu. Em cứ tưởng blog nó cũng đang như máy vi tính đời đầu. Nay viết nhận xét cấy hấn lên luôn.