Ban đầu chỉ là nhờ con cá chép hóa rồng để đưa ông Táo lên bẩm báo với Ngọc
Hoàng cho nhanh, đến giờ người ta nghĩ ra đủ cách để Táo đi cho nhanh, để Táo
nhà mình lên gặp Ngọc Hoàng sớm hơn Táo nhà khác, nên có nhà hóa cả máy bay, xe
xịn cho Táo. Trong xấp tiền đốt
tiễn Táo giờ có cả tiền Đô la, Ơ rô...
------------------
Cuối năm nay cả nước
được tắm trong một cơn lạnh chưa từng có. Ở Gia Lai thường thì sau Noel là hết
lạnh, thế mà đến ngày ông Công ông Táo vẫn thon thót rét, người nào người nấy
ra đường vẫn tùm hụp đủ loại áo sống len dạ, dù trời vẫn nắng, nắng đến vàng cả
những cơn gió bất kham vần vũ, những cơn gió tiếp thêm cái lạnh cắt vào da thịt, nắng đến trong veo cái nhìn của cô gái kín mít từ
đầu đến chân chỉ còn mỗi đôi mắt long lanh như... nắng. Ở Huế thì trời lại lép nhép mưa, những cơn mưa
sẫm xì khiến mọi đường nét như nhòa đi, không gian trở thành những khối xám xịt,
tiếng người ngàn ngạt trong những cơn ho, và những cái dáng tất tưởi cuối năm sột
soạt áo mưa cứ khiến se se cảm giác nửa tội nghiệp nửa thỏa thuê vì con người
được dịp chứng tỏ khả năng của mình trong việc thích nghi và thuần phục thiên
nhiên.
Người
thành phố còn đỡ, về các làng vùng xa, cái lạnh càng cắt ruột, dù năm nay, các
chế độ chính sách đối với người nghèo, người khó khăn có vẻ dồi dào hơn. Ngoài
nhà nước thì các cá nhân, doanh nghiệp, tập thể làm từ thiện… nhiều hơn, đông
hơn và thiết thực hơn với những món quà ý nghĩa.
Những
ngày cuối năm dạo chợ thấy hàng hóa có vẻ tiêu thụ được ít, người bán hàng ngồi
xuýt xoa vì lạnh và cũng xuýt xoa vì những đống hàng còn tồn. Còn dăm ba ngày nữa,
tốc độ sắm tết có được đẩy lên?
Cuối
năm tất bật thế, nhưng cứ rảnh chút
nào lại thoảng một nỗi buồn vô cớ. Cứ xa xăm, cứ mong mỏng chứ không có
gì định hình rõ rệt. Lâng lâng như một
hớp rượu quê uống ở một chiều cuối năm nào đó, mà lại cứ mù mịt trong những chuỗi
nhập men ký ức khiến ta chập chờn trong những nỗi niềm không cắt nghĩa được,
cái nỗi niềm của cuối năm xa vắng. Người Việt ta có tập tục cứ tết là
sum họp, và người Việt hiện tại thì lại có xu hướng đi làm ăn xa. Vì thế mà cuối
năm, cái nỗi nhớ nhà, cố hương nó cứ cuộn lên, cứ nhoi nhói trong tâm thức mỗi
người, kể cả những người không phải xa
quê. Bởi người không xa quê thì lại nhớ người xa quê. Những người bà con anh em
đang lận đận phương trời xa,
cũng đang ngóng về quê nhà. Thì ra
cái xa xăm nhoi nhói ấy chính là nỗi niềm xum họp. Những ngày cuối năm chính là
những ngày xum họp...
Các
phong tục quê đang trở lại, nửa mới nửa cũ, thậm chí nửa tây nửa ta. Các trò
chơi cũ được khôi phục, như quê tôi có nguyên một ngày để thi đu. Áo mớ bảy mớ
ba phấp phới, đu song song mặt đất, người dưới vỗ tay người trên mát mặt. Hầu
như làng quê nào cũng có vài ba trò chơi dân gian lưu truyền từ đời này sang đời
khác, một thời hăng hái, tân tiến bỏ đi, giờ khôi phục...
Nhưng
cũng không nhiều thời gian để chơi. Tết là vụ cấy. Những người nông dân tất tả
cấy trên đồng cho đến tận trưa 30, thậm chí là chiều, bởi chỉ chậm nửa ngày là
lỡ nhịp sinh trưởng của cây lúa, với lại, cái tâm lý làm cho xong việc của người
nông dân Việt Nam nó đậm lắm, có như thế mới chuyên tâm vào tết. Vậy nên tôi đã
chứng kiến những người nông dân quê tôi khỏe mạnh vạm vỡ thế nhưng lên nhún đu
chỉ được vài nhịp là hụt hơi. Họ có được tập đâu, cái gì cũng phải tập, phải có
thời gian làm quen, kể cả… chơi.
Người
dân tộc vùng cao hiện nay cũng đã
quen với tết Nguyên Đán của người Kinh. Dù không trở thành tết trọng thì những ngày cuối năm này, họ cũng nhận được
sự quan tâm của chính quyền, họ cũng tự tổ chức tết với phong tục mới, bên cạnh
những tết truyền thống của họ như cơm mới chẳng hạn. Sự giao hòa văn hóa dẫn đến
có thêm những phong tục sinh sôi trong cộng đồng. Tuy vậy cũng cần cảnh giác với
những sự có thể vô tình hay cố ý áp đặt văn hóa một cách khiên cưỡng, khiến cho
có sự tổn thương hay ngộ nhận trong quá trình tiếp nhận và ứng xử văn hóa.
Lấy ngày ông Công ông Táo
làm ví dụ. Ban đầu chỉ là nhờ con cá chép hóa rồng để đưa ông Táo lên bẩm báo với
Ngọc Hoàng cho nhanh, đến giờ người ta nghĩ ra đủ cách để Táo đi cho nhanh, để
Táo nhà mình lên gặp Ngọc Hoàng sớm hơn Táo nhà khác, nên có nhà hóa cả máy
bay, xe xịn cho Táo. Trong xấp
tiền đốt tiễn Táo giờ có cả tiền Đô la, Ơ rô...
Những
ngày cuối năm đến là lạ. Nó cứ nửa bận rộn nửa nhàn rỗi để rồi con người lạc
vào mê trận của những hoài niệm, dẫu đó là những hoài niệm buồn. Và vì thế mà
cuối năm con người hay buồn, mỗi người có một cái cớ để buồn, từ anh nông dân đến
chị tiểu thương cho đến nhiều lớp người khác. Nỗi buồn man mác ấy chưng cất nên
một không khí tết Việt để rồi vỡ òa niềm vui khi giao thừa tới. Trịnh trọng và
thiêng liêng, cái thời khắc duy nhất của năm khiến con người thành tâm nhất để
mà kính cẩn trước đất trời, trước ông bà tổ tiên, trước cái tinh khôi của một
năm mới sẽ mở ra từ thời khắc này. Trong khói hương thoang thoảng, những ngày
cuối năm khép lại. Sáng mai là mùng một…
2 nhận xét:
Cuối niên rầu, kính chúc bác Hùng Văn Công một niên mới Mã Đáo Thành Công ! Sẵn nhớ lại chuyện bác còn nợ tui chai Chivas, không biết khi mô có dịp ghé Pờ Lây đòi đây...
Lại Văn Sâm rất vinh dự!
Đăng nhận xét