Thứ Bảy, 5 tháng 9, 2015

TRỞ LẠI ĐĂK PƠ



          Càng gần đến ngày mùng 2 tháng 9 tôi càng nhận được nhiều tin nhắn (qua comment trên blog) hỏi về tiến độ xây đền và đài tưởng niệm Đak Pơ từ các cựu chiến binh trung đoàn 96.  Những tin nhắn thấm đẫm tình yêu, trách nhiệm và tràn đầy sự tưởng nhớ các đồng đội đã ngã xuống nơi này mấy chục năm trước, đến giờ vẫn chưa tìm được hài cốt và linh hồn thì vẫn lang thang đâu đó. Cái đền tưởng niệm này chính là chỗ, như các cựu chiến binh trung đoàn 96 ao ước, để 147 linh hồn liệt sĩ của trung đoàn trở về, làm nơi sinh hoạt, có chỗ cho người sống hương khói, làm ấm lòng liệt sĩ.


          Chia lửa với chiến trường Điện Biên Phủ và góp phần quan trọng vào việc ký kết hiệp định Giơ Ne Vơ, chiến thắng Đak Pơ là một trang vàng trong cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc.

          Nơi đây, ngày 24 tháng 6 năm 1954, trung đoàn 96 (E96) Quân đội nhân dân Việt Nam cùng với bộ đội địa phương, dân quân du kích và dân công hỏa tuyến, với quân số ít hơn ba lần đã đánh tan binh đoàn 100 (G100) tinh nhuệ bậc nhất của quân đội Pháp thời ấy vừa được điều từ chiến trường Triều Tiên về với sự hộ tống của tiểu đoàn khinh quân 520.

          Với chiến thắng Đak Pơ, quân ta đã bẻ gãy xương sống chiến dịch Atland, tiêu hao 1.100 địch, có 500 chết tại chỗ, 600 bị thương. Bắt sống 800 binh lính, trong đó có quan năm Barroux, chỉ huy G100. Tịch thu 375 xe cơ giới, có 229 xe còn nguyên vẹn, 1 xe tăng, 18 đại bác 105 li...

          Trung đoàn 96 có 147 đồng chí hy sinh, hiện đang được vinh danh và thờ tại đây, 80 đồng chí bị thương.

          Không chỉ 147 liệt sĩ của trung đoàn 96, nơi đây còn nhiều liệt sĩ của bộ đội địa phương, dân quân du kích và nhân dân.

          Và nhiều người vô danh khác.

          Trước đó, không nhiều người biết tại đỉnh đèo Mang Yang này từng có một trận đánh như thế, dù ai đã học qua lịch sử cấp 3 đều được có trận đánh ấy, nhưng biết rồi... quên. Ngay rất nhiều người dân ở đây cũng không phải ai còn nhớ.

          Nhưng những người lính cựu binh trung đoàn 96, những người trực tiếp vác Bazoca, bom ba càng, lựu đạn tự tạo, cả mã tấu, súng ống thô sơ... chặn cả một binh đoàn tinh nhuệ đầy đủ vũ khí hiện đại vào cái ngày 24 tháng 6 ấy thì luôn luôn nhớ. Họ, sau trận ấy, phần lớn vẫn tiếp tục cầm súng, tiếp tục là những người lính, có người lên đến thượng tướng như thượng tướng Nguyễn Minh Châu, nguyên Ủy viên trung ương Đảng, mới mất cách đây vài năm, rất nhiều người là đại tá, tuổi xấp xỉ 80, 90 cả rồi, nhưng vẫn đau đáu nhớ về đồng đội, vẫn đau đáu thấy mình có lỗi với đồng đội, bởi cùng ăn cùng ở cùng ra trận cùng đánh nhau, nhưng rồi giờ mình thì còn mà đồng đội thì mãi mãi nằm đâu đó, đến giờ chưa tìm thấy hài cốt.

          Nên cái ước vọng có một ngôi đền thờ các liệt sĩ ở đây nó luôn thôi thúc các bác cựu chiến binh. Năm nào cũng tổ chức những chuyến đi vào viếng đồng đội. Quả thật nhiều lúc tôi cũng không hiểu các cụ lấy đâu sức lực để thực hiện những chuyến đi như thế. Các cụ giờ ở khắp mọi miền đất nước, có cụ đi phải có người dìu, thế mà vẫn hăm hở đi. Thường tổ chức thành đoàn thì các cụ bố trí cả bác sĩ đi cùng.

          Tôi vốn dĩ là người không mặn mà lắm với việc cổ vũ ủng hộ xây tượng đài tràn lan như hiện nay, bởi nhiều khi nó thái quá, tượng đài không cứ phải cao to. Mấy hôm nay sau vụ Sơn La định xây tượng Bác thì trên mạng xuất hiện rất nhiều những ảnh chụp tượng ở các nước. Nó rất dân dã đời thường, nó nhỏ bé lẩn khuất vào tự nhiên, nó hài hòa với cảnh quan để một đứa bé đang đi với mẹ cũng có thể tách mẹ ra ôm tượng nhún nhẩy. Tượng chúng ta thì toàn tượng hoành tráng, chân tay luôn giơ thẳng đứng, mặt mũi rất nghiêm trọng, rất xa cách đời thường và xa cách người chiêm ngưỡng... Nhưng với ước muốn của các cụ cựu chiến binh trung đoàn 96, tôi hoàn toàn ủng hộ. Sự ủng hộ bắt đầu từ một bài báo.

          Anh Trần Hữu Đức, bí thư huyện ủy Đak Pơ, là người thường xuyên được các cụ... chất vấn, cả trực tiếp khi các cụ về viếng đồng đội, cả bằng điện thoại, bằng thư viết tay... Nhưng huyện quá nghèo, làm thế nào mà có thể có tiền tỉ để làm đền thờ...

          Thế là anh nhớ đến tôi, điện thoại nhờ viết một bài báo, nhắc lại sự kiện Đak Pơ, nhắc đến nguyện vọng thiết tha của các cụ, nhắc đến 147 linh hồn liệt sĩ đang lang thang ở đỉnh đèo Mang Yang mưa gió vân vân...

          Tôi đã viết bài báo ấy với tất cả sự xúc động, với cả sự ngưỡng mộ chiến công và ngưỡng mộ tình đồng đội của những người lính. 60 năm, một đời người, mà vẫn cứ đau đáu lo cho đồng đội, vẫn hàng năm vất vả dịch chuyển đến tận nơi thắp hương đồng đội, vẫn nước mắt lưng tròng khi nói chuyện với đồng đội...

          Trong bộ hồ sơ xin làm đền tưởng niệm có bài báo ấy của tôi.

          Anh Điền Hoàng, nguyên giám đốc chi nhánh ngân hàng nhà nước Gia Lai là người cầm bộ hồ sơ ấy ra gõ cửa các ngân hàng thương mại. Trong ngành, ông biết gõ vào đâu sẽ được. Và quả là ông đã gõ được.

          Hệ thống các ngân hàng trong cả nước đã tài trợ để làm cụm tượng đài, đền tưởng niệm... ngay trên quả đồi mà ngày trước, các chiến binh trung đoàn 96 đã phục kích ở đấy rồi ôm bom ba càng, lựu đạn chày... lao xuống chia cắt đội hình binh đoàn cơ giới, làm nên chiến thắng có một không hai này.

          Ngày khởi công, một số cụ cựu chiến binh đại diện các vùng miền đã được mời về. Khỏi phải nói các cụ vui như thế nào? Và sau đấy là dồn dập các câu hỏi, các tin nhắn, các comment hỏi về tiến độ công việc, hỏi về tất cả mọi chuyện liên quan đến công trình. Gần 1.500 comment trong một bài báo của tôi post lên trang cá nhân đủ biết các cụ cựu chiến binh và mọi người quan tâm đến việc này thế nào?

          Dự định là công trình sẽ khánh thành vào ngày 24 tháng 6 vừa rồi, đúng ngày xảy ra trận đánh 60 năm trước. Rồi lại lùi lại 27/7. Các cụ vui lắm, rộn rịp hẹn nhau để đi, bố trí cả con cháu đưa đi. Rồi có cụ lại còn báo cáo với cố thượng tướng Nguyễn Minh Châu rằng thủ trưởng không đợi được đến ngày hôm nay rồi, thương thủ trưởng quá. Rồi ngày 27/7 qua trong im lặng, nhiều cụ dỗi, nhắn tin: thôi chả chờ được nữa, chả biết tin ai nữa... tuổi già hay... dỗi, âu cũng là việc thường tình. Vô tình tôi lại trở thành cầu nối, thành nơi cung cấp tin cho các cụ, có cụ còn bảo: Giờ chỉ còn tin mỗi... nhà báo VCH. Các cụ thông báo hàng ngày, cụ nào đau yếu, cụ nào không thể đi được nữa, cụ nào gần đất xa trời...

          Giờ thì giấy mời chính thức đã được gửi tới các cụ rồi. Huyện đã có phương án rất cụ thể để đón các cụ vào dự lễ khánh thành vào ngày dịp mùng 2 tháng 9 này, từ nhà nghỉ, xe cộ đến y tế. Nhớ hôm khởi công, một cụ từ Hà Nội vào đại diện các cựu chiến binh trung đoàn 96 lên phát biểu, xúc động quá không nói được, cứ nghẹn ngào, mọi người sợ cụ quỵ tại chỗ nên phải bố trí mấy nhân viên y tế đứng ngay phía sau, có gì xử lý ngay.

          Thế nên khi giám đốc sở Xây dựng Gia Lai Lê Vinh, trưởng ban quản lý công trình, rủ tôi xuống kiểm tra tiến độ là tôi theo ngay dù hôm ấy đã có kế hoạch khác. Ông Lê Vinh và các cộng sự của mình hầu như thường xuyên có mặt ở công trường mỗi khi có thể. Các ông coi đây là công trình linh thiêng, là tình nghĩa, là trả ơn, là đáp đền... nên hầu như đã đổ hết công sức, tình cảm vào đấy...

          Các công việc cuối cùng đang hoàn tất. Tượng làm bằng đá núi Nhồi Thanh Hóa, chở ra làng thợ đá Ninh Vân, Ninh Bình nổi tiếng thực hiện, rồi chia thớt chở vào. Thợ Huế được vời vào đắp rồng ở bậc lên xuống và đầu đao ở mái đền. Bộ trưởng bộ xây dựng trong một lần vào thăm đã cung tiến một quả chuông đồng rất lớn. Sân đền trồng rất nhiều cây đại cổ thụ, cũng đi xin trong vùng về. Tôi xui nên trồng thêm một cây hoa Ngọc Lan cho thơm, chỗ này xa khu dân cư, chỉ có anh quản đền, tối tối hoa thơm dâng cho liệt sĩ.

          Anh thủ đền có nhà sát đền. Khi tôi vào đang lúi húi lau và quét đền. Anh bảo vợ anh mới là thủ đền, nhưng giờ toàn anh lên làm, vì phụ nữ không nên vào chỗ linh thiêng. Trước chỗ này chỉ có cái bia nên vợ anh thường lên dọn dẹp phía ngoài. Giờ có đền, anh sẽ là người đích thân hương khói và dọn dẹp trong đền. Nhìn cái cách anh nâng niu thận trọng lau chùi biết anh rất kính trọng các liệt sĩ. Hỏi thì té ra anh không phải cựu chiến binh, mà là công nhân nghỉ mất sức, giờ tự nguyện làm công việc này để các liệt sĩ ấm lòng.

          Hơn 60 năm rồi, hôm nay các liệt sĩ có nơi thờ tự, chả cứ các bác cựu chiến binh trung đoàn 96 mừng, mà tất cả chúng ta đều mừng. Sẽ không ai bị lãng quên, không cái gì bị lãng quên, có một câu thành ngữ nói đại ý như thế. Huống gì ở đây là những liệt sĩ, những người đã hy sinh khi còn vô cùng trẻ, và cả những người không được phải liệt sĩ, họ cũng mất trong ngày hôm ấy, giờ có chung nơi trú ngụ...

          Sáng 31 tháng 8 khánh thành công trình, đêm 30 tháng 8 rất nhiều cựu chiến binh đã thức, họ khóc họ cười, họ nói chuyện với đồng đội của họ, hơn 60 năm, giờ đã có một chỗ thờ khang trang, ấm cúng để những linh hồn bất tử không bao giờ phải phiêu lạc...

Theo yêu cầu của rất đông các bác Cựu chiến binh E 96 không về được, xin post một loạt ảnh lên để các bác biết.
Với bác Lê Vinh, trưởng ban quản lý và chỉ đạo... Nội dung trên tấm bia này do tôi thủ bút

Hôm này còn 9 ngày nữa thì khánh thành

Còn 9 ngày nữa



Các cựu chiến binh hôm khánh thành



                                                          

14 nhận xét:

Nặc danh nói...

Đồng chí nhà văn cách mạng Văn Công Hùng và đồng chí Trần Hữu Đức - Bí thư huyện ủy Đăc Pơ 2 con người luôn luôn được đồng đội e 96 chúng tôi kính trọng.

Phan Nhất Long nói...

Gửi anh Hùng, em thấy anh và các đồng nghiệp, đồng đội, các nhà tài trợ đã làm một việc nếu xét một góc độ ( góc nhìn ) của Bên thắng cuộc làm là đúng. Nhưng em lại muốn trao đổi thêm, sao nhà tưởng niệm đó lại không thờ các chiến sĩ mà lại thờ " Bác Hồ"; như vậy đồng nghĩa các " chiến sĩ vẫn chỉ nằm lăn lóc ngoài đó ( bìa rừng và trên tường đài ) " còn nhà mà các anh góp công của xây cũng chỉ để thờ " Bác hồ".
Thử hỏi, xây mộ cho người này mà thờ người kia là sao vậy anh.

Văn Công Hùng nói...

@Phan Nhất Long:
Ý kiến của bạn rất hay, tôi sẽ chuyển người có trách nhiệm xem, có điều, thứ nhất, tôi hoàn toàn không tham gia gì vào toàn bộ tiến trình làm công trình này, chỉ châm ngòi thôi, không khảo sát, thiết kế, không thi công không gì gì hết. Có giúp các anh ấy viết mấy chữ lên tấm bia, nó có những chữ như thế này:

"Không chỉ 147 liệt sĩ của trung đoàn 96, nơi đây còn nhiều liệt sĩ của bộ đội địa phương, dân quân du kích và nhân dân.

Và nhiều người vô danh khác.".

Khá kín kẽ phải không bạn. Không chỉ là "bên thắng cuộc" đâu?

Nặc danh nói...

Học sinh cấp 3 giờ không biết về trận đánh này đâu ạ! Nói về các chiến trường phối hợp, tạo điều kiện cho Điện Biên Phủ giành thắng lợi, SGK chỉ khái quát mấy dòng chữ nhỏ, trong đó có đoạn: "Ở Trung Bộ, quân dân Liên khu V chặn đứng đợt tiến công Átlăng lần thứ hai, diệt gần 5000 tên địch. Bộ đội Tây Nguyên đánh mạnh trên các đường số 14, 19 và tập kích lần thứ hai vào thị xã Plâyku, diệt nhiều tên địch". Chỉ thế thôi ạ!

Nặc danh nói...

Phan Nhất Long nói hay quá đấy.

Nặc danh nói...

1 tượng Đài và 1 Đền tưởng niệm quá tuyệt vời. Xin trân thành cám ơn những người đã kêu gọi xây dựng nên.

Nặc danh nói...

Đọc qua các Bài của tác giả VCH viết về trận đánh Đak Pơ và những tình tiết tiếp diễn để xây nên Tượng Đài chiến thắng và Đền thờ Liệt sĩ Đak Pơ, tôi chỉ có khóc thôi mà, ko biết nói chi hơn nữa các Đc ơi.

MP nói...

phan nhất long lí sự cùn, chả hiểu ngọn nguồn gì cả

Nặc danh nói...

Nhà Văn Cách mạng VĂN CÔNG HÙNG mãi mãi là người đồng chí, đồng đội gắn kết với E 96 Anh Hùng. Biểu tượng thể hiện đó là đỉnh cao: Xây Đền tưởng niệm Liệt sĩ và Tượng Đài chiến thắng Đăck Pơ!

Ngọc Thanh nói...

Phan Nhất Long nói thế là sai hoàn toàn, Nhà Tâm linh học cho đây là đúng. Bạn nên nhớ: Bác Hồ là vị Cha chung....

BH nói...

Nếu Bác Hồ kính yêu của chúng ta không ra đi tìm đường cứu nước..., rồi cả dân tộc ta chìm trong đêm dài nô lệ, thì thử hỏi ông PNL: Cha, Mẹ ông có sinh ra được ông và nuôi dưỡng, giáo dục và cho ông ăn học để thành người như ngày nay hay không?

Minh Hạnh nói...

ĐỀN TƯỞNG NIỆM LIỆT SĨ VÀ TƯỢNG ĐÀI CHIẾN THẮNG ĐAK PƠ ĐƯỢC TỈNH VÀ TRUNG ƯƠNG QUAN TÂM XÂY DỰNG, ĐÂY LÀ NIỀM TỰ HÀO VÀ NGOÀI SỨC TƯỞNG TƯỢNG CỦA CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN VÀ NHÂN DÂN HUYỆN ĐAK PƠ, VÌ CÔNG TRÌNH QUÁ LỚN, QUÁ ĐẸP, HOÀNH TRÁNG QUÁ ĐI, CÒN TIỀN XÂY BAO NHIÊU AI LÀM CHỦ ĐẦU TƯ, AI QUYẾT ĐỊNH HAY THẾ NÀO NÀO GÌ ẤY CHÚNG TÔI CHẢ BIẾT. CÁN BỘ, NHÂN DÂN CHÚNG TÔI CHỈ BIẾT ƠN ÔNG BA ĐỨC BÍ THƯ HUYỆN ỦY LÀ NGƯỜI ĐÃ LÀM LÊN ĐỀN TƯỞNG NIỆM LIỆT SĨ VÀ TƯỢNG ĐÀI CHIẾN THẮNG ĐAK PƠ THÔI. BAO NHIÊU ĐỜI LÃNH ĐẠO HUYỆN TẠI SAO KO AI ĐI LO VIỆC NÀY? RẤT CÁM ƠN BLOG CỦA ANH VĂN CÔNG HÙNG ĐÃ CHO TÔI HIỂU HƠN VỀ CÔNG VIỆC HỆ TRỌNG NÀY TỪ KHI MỚI BẮT ĐÂU. CHÚC ANH MẠNH KHỎE VÀ CỐNG HIẾN NHIỀU HƠN.

Nặc danh nói...

Mãnh đất nghèo khó Đak pơ, nay thắp sáng hy vọng với địa danh nổi tiếng: Chiến tích Đak Pơ, đã được nhiều người biết đến. Chắc chắn tương lai gần sẽ phát triển nhanh hơn ở 1 vùng quê quá nghèo này. Biết ơn Nhà văn văn công Hùng.

Nặc danh nói...

Qua các Bài viết của anh VCH và các com tôi rất rõ: Công trình vĩ đại: Đền Tưởng niệm và Tượng Đài chiến thắng Đăk Pơ: Ý tưởng là Đc Đức Bí thư huyện Đăk Pơ; sau ấy Đc Nhà Văn Văn Công Hùng Phó Chủ tịch Hộ VHNT tỉnh viết Bài, rồi kêu gọi...Và, đã thành công tốt đẹp như hôm nay. Xin cám ơn những con người tâm huyết, cao cả, sống vì mọi người với trách nhiệm thiêng liêng.