----------
Hồi
còn học phổ thông ở Thanh Hóa, cái họ Văn của tôi khiến tôi mất tự tin ghê gớm,
vì nó ít quá, và lạ. Nhớ lần ở sân trường Lam Sơn, khi đi thi học sinh giỏi,
cái tên tôi xướng lên đã khiến bao con mắt tò mò đổ về, và tôi... cúi đầu xấu hổ.
Hồi ấy
chỉ biết có tên vị đại tướng Văn Tiến Dũng, nhưng cũng bán tín bán nghi có phải
tên thật không, hay lại là bí danh như rất nhiều lãnh đạo ta hay dùng.
Thế
nên khỏi phải tả tôi đã sung sướng đến như thế nào khi biết có một tiến sĩ toán
rất giỏi, có nhiều giai thoại, cũng là họ Văn, Văn xịn chứ không sợ bí danh hay
bút danh nữa. Và tôi bắt đầu tự hào về cái họ ít và độc của mình.
Là mới
chỉ nghe giai thoại chứ chưa gặp ông bao giờ, trong đó giai thoại nổi tiếng nhất
là ông tiến sĩ toán này nuôi heo trong nhà tắm ở khu chung cư, bị lập biên bản
phạt vì tội để mùi hôi bốc ra, ông vui vẻ đóng phạt, chỉ yêu cầu sửa lại là
“heo nuôi Văn Như Cương” chứ không phải “Văn Như Cương nuôi heo”.
Đến
lúc gặp ông lần đầu tiên, tôi rụt rè thưa: Em là Văn Công Hùng đây ạ. Ông à rồi
bảo tôi cũng có nghe tên ông, có đọc nữa, ông làm thơ chứ gì? Sướng chi lạ. Đấy
là lần ông được mời đi du khảo xuyên Việt, có ghé qua Pleiku và tôi tham gia
làm MC trong cuộc dạ hội ở khu công viên Đồng Xanh. Tôi hỏi ông, Giáo sư Trần
Quốc Vượng khi còn sống có nói rằng, họ Văn ta là từ gốc Chăm. Ông cười hiền từ,
tôi không rõ lắm, nhưng 600 năm trước thì ông tổ họ Văn của chúng ta vẫn ở
Hoàng Mai, Nghệ An. Chi tiết này khiến tôi ngạc nhiên hơn khi nghe giáo sư Trần
Quốc Vượng nói tôi gốc Chăm. Và đến giờ thì cái nhà thở tổ họ Văn rất lớn và
hoành tráng đã được xây tại Hoàng Mai, mà ông Cương là người đóng góp rất lớn.
Học ở
Nga, sống rất lâu ở Hà Nội, nhưng lần ấy ông khiến tôi tròn mắt khi bảo, kiếm
cho ông cái bát rồi rót bia vào đấy cho ông uống, như uống chè xanh, thế mới
khoái, ông nói thế.
Cách
đây hơn tháng, chả biết từ đâu mà có làn sóng "oánh" trường Lương Thế
Vinh, tất nhiên trường này do ông Văn Như Cương sáng lập, làm hiệu trưởng đầu
tiên rồi sau đấy là chủ tịch Hội đồng Quản trị. Khi ấy tôi đã định viết kể lại
một việc mình chứng kiến khi ông Cương quyết định không đuổi học một học trò
của ông, nhưng rồi công việc lu bu nên đã không viết kịp. Giờ ông mất rồi, sau
ba năm chống chọi với bệnh ung thư, thì xin kể sau vậy.
Lần
ấy tôi ra Hà Nội, được rỗi một ngày, ông Phạm Xuân Nguyên rủ tôi và ông Cương
lên Phú Thọ. Trường chuyên Hùng Vương mời ông Nguyên lên dạy cho đội tuyển học
sinh giỏi văn, Nguyên tranh thủ “thồ” thêm chúng tôi. Đây là ngôi trường rất oách, dạy ra rất nhiều học sinh giỏi, và có kinh phí để
mời các chuyên gia đầu ngành từ Hà Nội về dạy.
Trên
đường đi ông Cương đã có rất nhiều điện thoại. Đại loại là có một cậu học trò trường
Lương Thế Vinh vừa học yếu vừa vô kỷ luật, tái phạm nhiều lần, hội đồng kỷ luật
của trường đã họp mấy lần, và quyết định là đuổi học. Các cuộc điện thoại là
bàn, trao đổi về việc này... Ông Cương rất cẩn thận hỏi đi hỏi lại từng người
và đều... chưa nói gì, bảo đợi ông về đã...
Nhận
phòng khách ngay trong trường xong thì chủ nhà tổ chức cho khách đi thăm đền
Hùng. Vừa đến chân núi thì ông Cương lại tiếp tục nhận điện thoại. Qua cách nói
thì biết là vẫn... việc cũ. Thế là ông bảo: 2 ông đi tiếp đi, tôi ngồi đây đợi.
Tôi và Nguyên lên núi rồi quay lại đường cũ, ông vẫn ngồi đấy, vẫn điện thoại.
Tối
trường mời đi ăn, lại vẫn điện thoại. Tối ấy ông Cương ngủ một phòng, tôi và
Nguyên một phòng. Khuya, đợi ông ngủ, 2 chúng tôi hú Nguyễn Tham Thiện Kế ra
ngồi vỉa hè nhậu tiếp, rồi về ngủ.
Sáng
sau, ông Cương đi ăn sáng với chúng tôi và thông báo: Tôi quyết rồi, không cần
tôi về Hà Nội. Không thể đuổi cậu học trò ấy. Đuổi rồi nó đi đâu, làm gì.
Trường phải có trách nhiệm. Sẽ phải làm việc kỹ với cu cậu. Tôi trực tiếp gặp
bố mẹ nó bàn phối hợp... Tối qua tôi không ngủ vì cậu học trò này. Tôi và Nguyên
lè lưỡi nhìn nhau vì tội tưởng ông ngủ trốn ông ra vỉa hè nhậu.
Tôi
nhớ mãi chuyện ấy bởi biết, trường ông đến mấy ngàn học sinh, mà chỉ việc đuổi
một trò, ông đã phải trăn trở suy đi nghĩ lại đến mấy ngày, mà đang trong cơn
đi chơi với chúng tôi, thì những dư luận về ông và trường ông, có khi chỉ là
cái nhìn một phía?...
Khi
ông mất, 0h27 sáng 9/10, hầu như tất cả các báo chính thống, mạng xã hội đều
bày tỏ sự thương tiếc, và ca ngợi ông, một nhà giáo dục lỗi lạc, người đầu tiên
mở trường tư thục ở Việt Nam. Cũng còn một vài bàn cãi về phương pháp sư phạm
của trường Lương Thế Vinh, nhưng rõ ràng là, chất lượng đào tạo ở đây là không
thể phủ nhận, cũng như thế, việc phụ huynh nườm nượp cho con vào học cũng chứng
tỏ sức hút của ngôi trường nổi tiếng này.
Năm
2014, nghe tin ông bị ung thư, nhân chuyến ra Hà Nội, tôi nhờ tiến sĩ toán học
Lê Thống Nhất, học trò ông, đưa tới thăm ông. Vì ông Nhất điện trước nên khi chúng tôi tới,
ông đã đứng sẵn ở hè đón. Ông ở một phòng ngay trong trường. Buổi sáng mà ông
vẫn lấy rượu ra đãi chúng tôi, tự tay rót 2 ly, còn ông ly nước trà. Thường thì
đi thăm người bị ung thư là khó nói chuyện nhất, cứ ngượng ngập như nói dối, mà
phải nói dối thật. Có người gia đình giấu biệt, nói là bị áp xe vớ vẩn gì đấy
thôi. Đằng này chúng tôi nói chuyện thoải mái. Trường hợp này cũng giống với
nhà văn Hòa Vang, ông oang oang nói về ung thư, về cái chết của mình chả e dè
gì khiến người đến thăm cũng... bạo mồm mà mặn chuyện. Và quả là sau đấy, khi
về một thời gian, tôi nghe tin ông đã hết tế bào ung thư. Báo chí đưa tin tưng
bừng. Gọi điện thoại chúc mừng, ông bảo “nó” phải sợ mình chứ, mình có cách để “nó”
phải sợ mình. Ông hẹn khi nào ra Hà Nội lại đến... uống rượu với ông nhé.
Hôm
đến thăm ông ở trường ấy, tôi đã chứng kiến các cháu học sinh kính trọng ông
như thế nào, không chỉ với tư cách người thầy, mà là người ông, người bác. Học
trò đang giờ ra chơi, ông dẫn chúng tôi đi một vòng thăm trường, các cháu đều
ngừng chơi vòng tay chào thầy, chào ông. Sau này xem clip học trò cả trường hát
chúc ông khỏe tôi đã rơm rớm nước mắt. Chả ai bắt được các cháu làm điều mình
không muốn một cách tăm tắp như thế. Chỉ có trái tim và sự yêu thương thật lòng
mới thế.
Tám
mươi tuổi, ông đã đi qua cõi đời này một cách đầy tự tin và cũng đầy viên mãn.
Cuộc đời ông vừa đồ sộ vừa giản dị với một sự nghiệp đáng khâm phục. Ông đã
thành công trong sự nghiệp giáo dục trên nhiều tư cách, nhà khoa học, người
thầy, nhà quản lý, người sáng lập... và tư cách nào cũng lấp lánh hào quang...
1 nhận xét:
Văw Chủng và Phạm Lãi là hai người giúp vua Việt Câu Tiễn xây dựng nước Việt (Chiết Giang= mà vua Trần Nhân Tông từng tự hào: Cối Kê cựu sự văn tu ký) hùng mạnh, diệt được nước Ngô của vua Phù Sai. Người họ Văn Việt Nam hiện nay là hậu duệ Văn Chủng, không liên quan gì Chiêm.
Đăng nhận xét