NHỮNG VỈA HÈ BẮP NƯỚNG

           Thú thực, tôi chả cổ súy cho những thứ buôn bán rị mọ vỉa hè, nhếch nhác và mất vệ sinh, ảnh hưởng giao thông và cũng chả lấy gì làm văn minh cả. Tôi cũng biết, một thành phố văn minh hiện đại là thẳng băng sạch sẽ, là gọn gàng chỉn chu, là sáng choang bóng bẩy...

           Thế mà chả hiểu sao tôi lại vẫn cứ nhớ những cái bếp nướng bắp, chiên xôi, những đốm sáng của đèn hột vịt... của Pleiku một thuở.

           Ơ mà chả một thuở đâu, giờ vẫn còn đấy.

           Ra Tam Đảo, Sa Pa, những vùng có khí hậu tương đối giống Pleiku, cũng lạnh se se, cũng sương mù, cũng có dốc, cũng co ro tay trong túi ngồi xoa suýt bên những bếp than rực hồng, bên má hây hây, mà nhớ Pleiku kinh khủng. Hình ảnh những cô gái bên những bếp than nướng khoai, bắp tạo nên một “hình ảnh đặc sản” của những vùng đất ấy.

           Pleiku cũng từng thế.

           Phải nói ngay điều này, là bắp và khoai lang Gia Lai rất ngon, nướng hoặc luộc đều ngon. Mỗi loại hình có cái thú riêng. Tôi đang nhớ về... bắp nướng.

           Hồi ấy trên đường Trần Hưng Đạo những đêm mùa khô luôn lập lòe các bếp lửa. Tất nhiên bên mỗi bếp lửa ấy là một hoặc hai cô gái. Nó chỉ là một chậu than thôi, và một bao bắp. Từng cái bắp được bóc vỏ rồi ghếch lên than, chính xác là bỏ trên một cái vỉ sắt. Mùa khô lạnh mà má cô gái lấm tấm mồ hôi. Bên cạnh là mấy gã trai ngồi giơ tay sưởi đợi bắp chín. Tiếng lách tách của cả than và bắp xen trong những câu chuyện không đầu không cuối. Người bán chăm chú lật lật xoay xoay quạt quạt, người ăn hình như có nhu cầu ngồi hơn là ăn, tay như muốn vòng ôm lấy lửa, mắt nheo nheo, miệng xoa xuýt. Cho đến khi đón lấy cái bắp bỏng rẫy thì tay này lật tay kia, cái bắp liên tục được chuyền, được lăn trong những tiếng rên khẽ. Câu chuyện câu được câu hụt bạt trong gió, trong lửa, trong sương mù, trong cái thanh bình êm ả của đêm.

           Cũng có người mua về nhà. Thì cũng phải đợi thôi. Và khi đợi thì góp chuyện, ít nhất là góp cái tiếng rên, tiếng xuýt xoa khe khẽ, tiếng lập bập của môi và cả tiếng loạt xoạt của tay tìm... túi áo khoác.

           Chúng tôi, những gã trai trẻ đã qua những mùa khô Tây Nguyên như thế, để giờ nhớ đến thắt lòng.

           Giờ, tất cả cứ sáng choang lên, chả còn những cái dáng liêu xiêu của bếp của người, của gió của sương mù thuở nào, dù vẫn còn những bếp bắp nướng.

           Thì ngay bên đường anh hùng Núp ấy, vẫn có mấy cái bếp nướng khoai và bắp mỗi chiều tới đêm. Tôi vẫn là khách quen của họ, nhưng không phải là đêm nữa, mà ngay trong chiều, trên đường đi làm về. Mua cái bắp mang về nhà ăn trước khi đi thể dục buổi chiều. Có cả những người đi bộ đến đấy, mua một cái bắp rồi vừa đi bộ thể dục quanh quảng trường vừa ăn. Những cái bếp ấy mang tính thực dụng nhiều hơn chứ không còn khả năng biểu cảm thẩm mỹ nữa, dù là sự biểu cảm hết sức tự phát chứ chả phải cố ý sắp đặt gì.

           Có những cái đẹp là do nó vô tình được tạo ra chứ chả phải ý đồ gì. Những cái bếp than nướng bắp ấy là hết sức vô tình, bởi về mặt nào đấy, nó là sự kiếm sống lam lũ. Giàu có chả ai phải đi bán cò con như thế, mỗi đêm thức đến rạng sáng hôm sau mà tiền lời lãi tính trên từng trái bắp. Nhưng mặt khác, nó vô tình điểm xuyết cho phố sự nên thơ. Hay chí ít là ký ức, là dư vị một thời.

           Hôm nọ ngồi nói chuyện với một ông bạn từng ở Pleiku giờ ở Sài Gòn. Ổng bảo nhớ Pleiku lắm. Mưa nhớ, nắng cũng nhớ, sương mù nhớ, rông rốc gió cũng nhớ. Ổng bảo có điều kiện sẽ quay lại để... kinh doanh. Mà kinh doanh quá khứ thôi. Là dựng lại một con đường như thế. Phải đi bộ vào. Hai bên đường lập lòe những cái bếp nướng ngô. Tôi bảo chắc gì có khách. Giờ người ta trà sữa, trái cây lắc, đồ ăn nhanh... ông trở lại ngày xưa để kéo lùi lịch sử à? Gã trầm ngâm, không phải kéo lùi mà là... trở lại. Trở lại để tiếp tục hành trình chứ không phải trở lại để... ở lại. Ai chả có ký ức, ai chả có một vùng thiêng liêng để thương để nhớ. Tôi kinh doanh cái ấy. Hay chính xác, không kinh doanh, chỉ là giúp con người có những khoảnh khắc thư giãn, những phút giây hoài niệm thanh sạch, những cú lặng giữa náo nhiệt, những bước ngập ngừng giữa những vòng quay. Và họ cám ơn tôi về điều ấy, bằng... tiền, tất nhiên. Và đấy là kinh doanh.

           Thì giờ người ta đổ xô lên Tam Đảo, Sa Pa, lên Măng Đen... có phải để tìm náo nhiệt đâu. Và nếu những nơi ấy cũng náo nhiệt như nơi khác thì cần gì họ phải vất vả tốn kém lên đấy.

           Thì ra con người có những nhu cầu rất lạ. Và cái quan niệm sướng khổ cũng chả biết đằng nào mà lần. Có thể với người này là sướng thì người khác là khổ. Thời này là khổ thì thời kia là sướng. Người ta phấn đấu kiếm tiền để mua xe, từ xe đạp lên xe máy rồi ô tô, càng xịn càng sướng, để rồi sáng sáng chiều chiều lại trằn người ra... đi bộ giữ sức khỏe. Người ta ăn đủ thứ cao lương mỹ vị cho tới lúc phải... ăn kiêng. Và cũng như thế, những nhếch nhác một thời, những giản đơn ấm cúng, những kiếm sống qua ngày, tạm bợ và qua loa... nếu biết xử lý, biết thu vén, có khi lại là... du lịch.

           Nghĩ cho cùng, con người sống thì phải có có ký ức, hiện tại và tương lai. Ký ức không quay lại được, không tạo dựng được, nhưng có thể được đánh thức, được thỏa mãn và được phục vụ...

           Đang ở một nơi rất xa, cứ nhớ Pleiku như một... nỗi nhớ.