Thứ Hai, 4 tháng 1, 2021

CHUYỆN HẬU LỄ HỘI DÃ QUỲ


          Nói luôn thế này, tôi là người "có tâm" với dã quỳ, từng viết vài chục bài báo về dã quỳ, từ hồi người ta còn coi nó là... cỏ dại, người ta tìm cách tiêu diệt nó vì nó lấn chiếm đất đai. Thời ấy người ta tranh thủ từng thẻo đất để trồng khoai, sắn... chống đói và chăn nuôi, nên cái sự dã quỳ cứ lừ lừ lấn đất khiến con người rất ghét. Thậm chí có quan bác có trách nhiệm còn nói với tôi: Ông có ý đồ gì mà cứ đi ca ngợi loại ăn hại ấy? Tôi thì... tán, gán cho dã quỳ những phẩm chất của... Tây Nguyên, mặc dù, nó, dã quỳ ấy, có mặt ở khắp nơi. Hồi ấy tôi đã viết như thế này: "Nó vốn là một loài hoa dại, đã nở hàng triệu đời nay trên trái đất này. Có thể ai cũng đã từng thấy ở bất cứ nơi đâu trên đất nước ta, nhưng không hiểu sao, khi về với Tây Nguyên nó mới là... dã quỳ. Có lẽ do cái gió, cái nắng, cái thiên thời địa lợi, cái thông thổ khắc nghiệt, cái gì đó không diễn tả nổi khiến nó mới là dã quỳ.

Bài trên Reatimes sáng thứ 2 hàng tuần của Hùng Tây Nguyên ạ.

          Đấy là một loài hoa rất lạ. Nó không ưa mưa, mưa chỉ làm cho lá nó tốt, xanh một cách nghi ngại và bần thần, xanh vô dụng và tức tưởi. Càng mưa càng nhiều dinh dưỡng lá càng xanh hoài xanh phí như thế. Đến mùa khô, cái mùa khắc nghiệt nhất của Tây Nguyên, sáu tháng không có nước, không khốc nắng, đã thế còn gió, những cơn gió hoang đàng vô kỷ luật phóng túng hung dữ tràn trên cao nguyên, quật tan nát hết những gì chúng gặp, phá tanh bành những gì vướng trên hướng bay vô định của chúng. Nhưng lạ, gặp dã quỳ thì khác, gió trở thành một loại gió khác, nó hiền lành mà dịu dàng, mơn man và ve vuốt.

          Dã quỳ không bao giờ mọc đơn lẻ, chúng quấn vào nhau thành từng thảm, kết thành vạt, trùng điệp miên man và thăm thẳm trước sự rợn ngợp của chiều cao nguyên lúc nắng đang vàng nhất, gió đang lồng nhất, và người đang cô đơn nhất.

          Khi cô đơn, đứng nhìn dã quỳ từng thảm nhấp nhô trong chiều cao nguyên, ràn rạt trong gió và ngờm ngợp trong nắng, con người thấy ấm lòng lại, thấy thanh thản và thêm yêu những ngày mình đang sống, đã  sống và sẽ sống"...

Sau này, du lịch phát triển, Lâm Đồng làm hẳn lễ hội hoa, lấy dã quỳ làm biểu tượng của mình. Dân đổ xô đi chụp ảnh dã quỳ, cỏ hồng vân vân các loại thì người ta bắt đầu nhìn dã quỳ với con mắt khác...

          Hôm rồi, tôi bay về Pleiku để tham dự một cái lễ hội hoa dã quỳ và núi lửa Chư Đăng Ya do một huyện của tỉnh Gia Lai tổ chức.

          Và tôi thất vọng.

          Lý do đơn giản thôi, chưa quy hoạch tổ chức thì dã quỳ ngàn ngạt, dã quỳ miên man, dã quỳ mê mải, dã quỳ ngờm ngợp trong mắt người. Giờ tổ chức phát, dã quỳ lơ thơ, leo kheo trong nắng, còn lại là những vạt đất đỏ choét, những lều quán nhếch nhác. Có cả những gùi dã quỳ, lọ dã quỳ... héo quắt. Người ta đã quên đi một điều là, cái giống hoa dại này nó chỉ đẹp khi tồn tại trong tự nhiên, khi kết với nhau thành từng thảm, và nó vàng đến tận cùng đến vô ngôn khi nó đối mặt với gió và nắng mùa khô cao nguyên. Giờ chia cắt nó, thậm chí ngắt nó cho vào gùi, vào vò, nó thảm hại lắm.

          Chưa kể người ta mang chiêng ra phụ họa với dã quỳ. Chả biết ai "đạo diễn" mà có cả đội chiêng và xoang đánh và múa theo thể... hành khúc, một điệu nhạc của quân đội dùng để duyệt binh. Họ rước cả cờ và ảnh lãnh tụ. Nó không sai nhưng sái. Nó khiến cho người ta nhớ cái hình ảnh ví von dạo nào: Đóng khố phía dưới và mặc vét thắt cà vạt phía trên.

          Thế là tôi đổi hướng, chạy về phía dã quỳ chưa... lễ hội. Ngay bên đường 19 và đường 14 chứ đâu. Vẫn thế, như ngàn đời trước, dã quỳ đẹp đến nao lòng. Nó nguyên sơ, nó dân dã nhưng tinh khiết. Nó cứ thế vô ưu với trời với đất, với nắng với gió Tây Nguyên giữa mùa khô lồng lộng trời xanh ngằn ngặt...

          Té ra, muốn làm điều tốt cho nhau cũng không dễ. Ngoài có tâm ra, còn phải có sự hiểu biết, không thì nó chả ra làm sao?

          Và, tôi đã thử làm một việc và có vẻ đang thành công: Đưa dã quỳ xuống trồng ở cái khu du lịch tôi đang làm việc ở Củ Chi.

          Trồng dã quỳ rất dễ nhưng té ra cũng... không dễ lắm. Thì đúng đất, đúng thông thổ, cứ thế nó lan nhanh hơn cỏ. Nhưng khi nâng niu nó, thì khác, nó cũng dở chứng lắm. Đợt trồng đầu tiên, mấy bác Jrai thứ thiệt trồng. Khác với sắn, hom dã quỳ phải non thì mới lên, con hom già thì nó sẽ khô chứ không nứt mầm. Và khi đã nứt lá thì ra hoa ngay. Rất thích, tất cả đều nứt lá và... ra hoa. Nhưng thay vì lan nhanh như cỏ thì nó cứ chết dần. Lại một bao hom thứ 2 được gửi xuống. Lần này thì các kỹ sư nông nghiệp vào cuộc. Họ ươm lên rất tốt rồi mới mang trồng. Và đào hố cho phân chứ không như lần trước cứ dúi xuống cho nó lên. Và nữa, trồng ở chỗ trống, có nắng. Lần trước trồng dưới tán rừng.

          Kết quả, dã quỳ lên ầm ầm như ở... Tây Nguyên.

          Biết đâu, ở đây lại có một "khu dã quỳ" để khách du lịch check in. Nó như Ba Vì ở ngay Hà Nội, cũng đang trở thành một địa điểm thu hút khách du lịch bởi vì ở đấy có... dã quỳ.

          Nhiều khi cứ để yên thế lại là cách làm du lịch có văn hóa nhất, thay vì xắn tay áo xông vào "tổ chức lễ hội" như một cái mốt, mà giới trẻ bây giờ gọi là đu trend.

                                 
                            Dã quỳ trưng bày ở một gian hàng lễ hội dã quỳ.                              

                                    Dã quỳ ở nơi tổ chức lễ hội dã quỳ
                                    Dã quỳ trong phố Pleiku

                                             Dã quỳ trong phố Pleiku


Dã quỳ trên đường 19

                                            Dã quỳ bên đường 14

Dã quỳ đang được trồng ở khu du lịch Một thoáng Việt Nam, giống lấy từ Gia Lai


                                                                       



6 nhận xét:

Nặc danh nói...

Cứ vui là có cờ và ảnh lãnh tụ thôi anh. Quen rồi

Văn Công Hùng nói...

Ahuhu một thói quen nhưng không thể áp dụng mọi nơi mọi chỗ. Ngay đánh chiêng, không phải lúc nào và ai cũng có thể đánh, nếu còn coi nó là văn hóa dân gian.

Nặc danh nói...

Ý em quen ở đây là chẳng biết đúng sai đó anh. Cứ nghĩ cờ và ảnh lãnh tụ là vừa ok vừa an toàn!!!

Quế Sơn nói...

+"Nó không sai nhưng sái". Lần đầu tiên trong đời, tôi bắt gặp từ 'sái' trong ngữ cảnh này. Tâm đắc, định bụng ghi vào sổ tay những câu chữ hay, lạ, nhặt nhạnh được hằng ngày. Nhưng kịp dừng. "Sái" có nghĩa chệch nhẹ vị trí hệ vận động(tay chân, xương khớp)như sái tay, sái chân, sái gân, sái khớp. Việc nâng, biến cơ nghĩa này vào các ngữ cảnh khác, cố mở rộng để rõ, thì chưa thấy. Mong bạn đọc và Anh Hùng giúp ý, chỉ bảo cho.
+Tiếng Việt mình khá thú vị. Xa xa có nghĩa là gần thôi, không xa lắm. Sai sai có nghĩa là chưa đúng lắm. Bởi thế mà Trung tá Trưởng Công An thị xã Ayun Pa, ĐB Quốc hội Gia Lai, Ksor H'Bơ Khăp, làm nóng diễn đàn quốc hội, làm xôn xao công luận gần tháng trời với câu: "Thấy phát biểu của Bộ Trưởng NXC có gì sai sai". Riêng tôi, rất cảm tình về cách nói của Ksor H'Bơ Khăp, thường soi, ngắm vẻ đẹp bí hiểm , hoang dại của Cô (không gọi Bà, nhé) trên internet.
+Sắc vàng thường có 2 mức: vàng chùa và vàng chanh. Sắc vàng của dã quỳ lại là vàng sáng, trung hòa giữa 2 sắc vàng kia. Tuổi thơ của tôi ngập giữa chè và quỳ( ngày đó bà con ở Đà Lạt chưa dùng từ 'dã' phía trước quỳ).
+Theo tôi, Anh Hùng nên bồi thêm đất đỏ bazan vào các vuông đất trồng dã quỳ. Năm qua đi, tháng qua đi, dã quỳ thách thức gió, rét, nắng, mưa tây nguyên để tồn tại là nhờ đa-vi-lượng đến kỳ diệu trong cái màu đỏ từ ruột trái đất đấy.
+Rét. Thiếu. Đói. Vào vụ gieo sạ đông-xuân mà nhà nhà làng tôi không tiền, không gạo. Hụt hơi lo sản xuất. Không ai dám nghĩ đến Tết, đến sắm Tết. Họ không trách cứ ai. Nghe họ thốt câu thật thà này mà ruột xót, mắt cay:" Mẹ kiếp. Trời rét lại ăn được cơm. Sáu, bảy lần đơm, bụng mới tạm ổn". Trên VTV, cái-ông-biến-"nguy"-thành-"cơ" nhanh nhẩu tuyên bố: "Việt Nam chúng ta kinh tế tăng trưởng nhất thế giới". Không đứa nào có chữ lại ngu xuẩn lấy cái tính từ 'nguy', biến thành cái danh từ 'cơ'. Hết biết. Bó tay! Chưa nói đến những chuyện khác.

Văn Công Hùng nói...

Hihi bác, chữ Sái tùy ngữ cảnh, nó cũng nặng đấy, thậm chí chỉ hành vi phạm thượng...

Vang số chính hãng nói...

Mỗi loài hoa đều có nét đẹp riêng; nhưng dã quỳ thì rất đặc biệt, tôi rất thích nó