Văn Công Hùng: MƯỜI BỐN NĂM “QUÀ CỦA PHỐ”

“Quà của phố” là tên tập sách “tuyển tập văn thơ về Pleiku, một cuốn sách được làm công phu, kỹ càng và in đẹp nhất cho tới thời điểm ấy, và có thể cả bây giờ, ở Gia Lai.

Tôi vừa ngồi nhẩn nha đọc lại, và nhớ về thời điểm ra đời của nó.

Hồi ấy anh Nguyễn Hồng Hà làm chủ tịch thành phố có đặt vấn đề là, năm 2009 này Pleiku chẵn 80 năm tuổi, nên có một sản phẩm văn hóa gì đấy của thành phố Pleiku giới thiệu với khách, nhất là khách đến Pleiku. Chả lẽ cứ tiêu cà phê măng... mãi, mà những thứ ấy, thực ra, nó cũng có phải của Pleiku làm ra đâu.

Ý tưởng một tập sách tập hợp những tác phẩm văn, thơ hay nhất cho tới thời điểm ấy ra đời. Ủy ban Nhân dân thành phố Pleiku chỉ đạo thực hiện, nhóm thực hiện do tôi chủ biên.

Có mấy việc thú vị mà giờ, sau mười bốn năm khi nhắc lại vẫn rất vui.

Một là, lần đầu tiên bài thơ “Còn chút gì để nhớ” của nhà thơ Vũ Hữu Định được xuất bản công khai. Trước đấy cả bài thơ và bài hát do nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc đã được rất nhiều người biết nhưng để xuất hiện công khai, chính thống thì chưa, bởi muốn công khai thì phải xin phép, nhưng ai xin phép thì lâu nay chưa ai làm, bởi quy định thời ấy là tất cả các tác phẩm âm nhạc xuất bản trước 1975 ở phía Nam muốn phổ biến thì phải xin phép. Trong lời nói đầu cuốn sách do chủ tịch thành phố Nguyễn Hồng Hà đứng tên có đoạn: “Có lẽ trong chúng ta không ai không thuộc hoặc biết bài thơ “còn chút gì để nhớ” của nhà thơ Vũ Hữu Định được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc. Hình ảnh Pleiku hiện ra vô cùng quyến rũ, dễ thương, bí ẩn, nên thơ và gần gũi. Nhiều người biết đến Pleiku từ những lời hát đau đáu đắm say này. Biết rồi yêu, rồi đến, rồi trở thành cư dân ở đây, hoặc không thì cũng đi qua để rồi “còn một chút gì để nhớ”...”.

Hai là người chủ biên đã làm một thư mời rất... thống thiết gửi bạn văn cả nước mời góp bài, bởi biết, Pleiku từ xưa đã có rất nhiều văn nhân nghệ sĩ nổi tiếng ghé thăm, từng có những câu lạc bộ, nhóm văn nghệ, có những cuộc gặp gỡ bạn văn từ Sài Gòn lên dù ngày xưa ấy đi lại rất khó khăn. Không ngờ thư này được các báo hưởng ứng, nhiều báo đăng tin, thế là bạn văn khắp nơi gửi tác phẩm của mình, hoặc của những người mình biết, những tác phẩm mình thuộc... về ban biên soạn. Tất nhiên người biên soạn phải đối chiếu, so sánh để có tác phẩm chính xác nhất. Thế nên giờ ngồi đọc lại, gặp những gương mặt văn nghệ vẫn còn như nóng ấm bên mình như Vũ Hữu Định, Nguyễn Hàn Chung, Nguyễn Thái Dương, Nhất Lâm, Mai Liễu, Nguyễn Bắc Sơn, Phạm Phú Sương, Nguyễn Trọng Tạo, Đỗ Ngọc Thạch, Đào Hữu Thức, Kim Tuấn, Vân Long, Ngô Minh, Tôn Phong... cùng những Nguyễn Thị Anh Đào, Nguyễn Thúy Quỳnh, Phạm Đương, Nguyễn Ngọc Hưng, Nguyễn Tham Thiện Kế, Inrasara, Đào Phong Lan, Nguyễn Thanh Mừng, Huỳnh Dũng Nhân, Hồng Thanh Quang, Thanh Quế, Lê Minh Quốc... (thơ) cùng những Trung Trung Đỉnh, Trần Huiền Ân, Nguyễn Xuân Hoàng, Đào Hữu Thức, Minh Tứ, Đỗ Kim Cuông, Nguyễn Hiệp, Phan Đức Nam, Nguyễn Mỹ Nữ... (văn). Nhiều người đã mất, nhiều người sáng tác từ trước 1975, nhiều người đang ở nước ngoài... đều được xuất hiện trang trọng trong tập sách này.

Nhiều trùng phùng được... phát lộ. Ví dụ sách ra thì anh Nguyễn Xuân Hoàng, một cây bút tài hoa xứ Huế đột ngột xuất hiện Pleiku. Té ra chả phải bây giờ anh mới đặt chân lần đầu, mà lâu rồi, trước đó, anh từng rất duyên nợ với đất này. Thảo nào mà anh viết về Pleiku hay và máu thịt thế. Và sau chuyến xuất hiện đột ngột ấy về lại Huế thì anh mất, cũng rất đột ngột.

Hay anh Đào Hữu Thức, một tác giả sinh sống ở Đà Lạt. Sau khi sách ra anh lại tới Pleiku và khi ấy mới biết, anh đã ở Pleiku từ thời mới hình thành trường nữ trung học Plei Me, vợ chồng anh là cựu học sinh Pleiku từ trước 1975.

Cũng như thế là thầy Thích Giác Tâm. Hồi ấy nhóm biên soạn tìm được bài thơ “Pleiku và lữ khách” đầy chất Pleiku, đủ tiêu chuẩn đưa vào sách, nhưng không biết tác giả là ai. Thôi thì, cứ đưa vào rồi tính sau. Sách ra, một sư thầy tới tìm, và té ra tác giả là sư trụ trì chùa Bửu Minh, một ngôi chùa giờ rất nổi tiếng vì nhiều nhẽ, và tất nhiên cũng có lý do là có sư trụ trì rất hay làm thơ, yêu khách văn và có facebook mang tên ngôi chùa ấy.

Cái tên sách cũng là một ngẫu nhiên. Làm xong bản thảo nhưng vẫn chưa tìm ra tên sách, nó phải thơ một tí, nhưng lại phải gắn với nội dung và mục đích sách ra. Nó cụ thể nhưng phải bao quát... Cuối cùng tên bài thơ của Vũ Thu Huế, khi ấy là phóng viên báo Gia Lai, nguyên học viên trường viết Văn Nguyễn Du khóa 5, được reo lên, nó đầy đủ tiêu chí yêu cầu, “quà của phố”.